BẠCH MÃ TỰ
白马寺
Bạch Mã tự 白马寺 (chùa Bạch Mã) là ngôi chùa Phật
giáo đầu tiên của Trung Quốc, toạ lạc tại phía đông Lạc Dương 洛阳 Hà Nam 河南, được xây dựng vào năm Vĩnh Bình 永平thứ 11 thời Đông Hán (năm 68).
Theo “Thuỷ kinh chú” 水經注, “Lạc Dương già lam kí” 洛阳伽蓝记, “Cao tăng truyện” 高僧传 cho việc kiến lập vào lúc Phật
giáo truyền vào Trung Quốc.
Tương truyền Hán Minh Đế 汉明帝nằm mộng thấy một người bằng vàng,
nơi gáy và lưng có ánh sáng của mặt trời mặt trăng, tự xưng là “Phật” 佛, bèn phái nhóm Lang trung Thái
Âm 蔡愔, Bác sĩ đệ tử Tần Cảnh 秦景đến Thiên Trúc 天竺cầu pháp. Năm Vĩnh Bình 永平thứ 10 (năm 67), nhóm người đó
cùng tăng nhân Thiên Trúc là Nhiếp Ma Đằng 摄摩腾 mang kinh Phật và tượng Phật về Lạc Dương
洛阳, ban đầu trú ở Hồng Lô tự 鸿胪寺, sau Minh Đế ban chiếu xây dựng
một nơi ở khác bên ngoài Ung Môn 雍门. Tên gọi
nơi ở mới nhân vì lễ, coi trọng tăng nhân Thiên Trúc nên nối đời nhau gọi là “tự”
寺.
Về lai lịch tên gọi, có thuyết cho là nhân vì vị tăng
Thiên Trúc cùng sứ nhà Hán đã dùng bạch mã (ngựa trắng) thồ kinh trở về, nên có
tên “Bạch Mã” 白马. Từ cuối thời Đông Hán, nhiều
lần chiến tranh làm hư hại, nhưng các triều đều cho trùng tu. Hiện bảo tồn được
hơn 40 tấm bia cùng khắc thạch cổ đại, như:
-Khắc thạch vào năm Sùng Ninh 崇宁thứ 2 đời Tống (năm 1103).
-Bia “Trùng tu Thích Ca xá lợi tháp kí” 重修释迦舍利塔记đời Kim
-Khắc thạch “Long Xuyên hoà thượng di chúc kí” 龙川和尚遗嘱记đời Nguyên.
-Bia “Lạc Kinh Bạch Mã tự tổ đình kí” 洛經白马寺祖庭记đời Nguyên.
-Bia “Trùng tu cổ sát Bạch Mã thiền tự kí” 重修古剎白马禅寺记đời Minh.
Tất cả đều là vưu vật trân quý.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/4/2025
Nguồn
TRUNG QUÔC CỔ ĐẠI VĂN HOÁ THƯỜNG
THỨC TỪ ĐIỂN
中国古代文化常识辞典
Thương vụ ấn thư quán từ thư
nghiên cứu trung tâm, 2024