失足与回头
一失足为千古恨 (1),
再回头是百年人 (2).
(陈继儒: 小窗幽记)
THẤT TÚC DỮ HỒI ĐẦU
Nhất thất túc vi thiên cổ hận
(1),
Tái hồi đầu thị bách niên nhân
(2).
(Trần Kế Nho: Tiểu song u kí)
Chú thích
1-Nhất thất túc 一失足: do vì không cẩn thận mà phạm sai lầm.
Thiên
cổ hận 千古恨: sự hối hận ngàn năm.
2-Bách niên nhân 百年人: người tuổi đã cao.
Dịch nghĩa
SẨY CHÂN LẦM LỖI VÀ QUAY ĐẦU LẠI
Do nhất thời không cẩn thận mà phạm phải sai lầm, sẽ gây nên sự ân hận cả đời. Đợi đến khi phát giác hối hận quay đầu lại thì lúc đó đã già không thể cứu vãn.
Phân tích và
thưởng thức
Đời người, thường phạm phải sai lầm, nhưng như Khổng Tử từng nói “bất nhị quá” 不二过 (không mắc phải hai lần một lỗi như thê), chính là nói, không nên phạm phải sai lầm như thế. Con người khi còn nhỏ, phạm sai lầm có thể được sự chỉ dạy của bậc sư trưởng sửa đổi, nhưng khi đã trưởng thành, có một số sai lầm khi mắc phải rất khó cứu vãn, sẽ gây nên sự ân hận cả đời, có thể nói là “Nhất thất túc thành thiên cổ hận”一失足成千古恨. Có lúc nhân vì chúng ta tự tin, nhân vì cố chấp, cứ mạnh dạn bước tới, đến khi phát hiện sai lầm thì không thể cứu vãn được, tóc lại bạc thân thêm suy, sinh mệnh không cho ta cơ hội. Sinh mệnh tuy ngắn ngủi, đường rẽ lại nhiều, lỡ sẩy chân không chỉ mang đến nỗi đau cho thân thể, mà còn mang đến nỗi bi thương cho tâm hồn. Nhân đó, chúng ta trên con đường tiến bước phải nắm chắc bản thân mình, hết sức tránh mắc phải lỗi lầm mà có thể gây nên bi kịch khó cứu. Đương nhiên, “lãng tử hồi đầu kim bất hoán” 浪子回头金不換 (lãng tử phạm sai lầm mà biết hối cải thì cực kì quý báu đến vàng cũng không thể đổi), một khi mắc sai lầm, nhất định phải sửa chữa đổi mới để tránh bi kịch tái diễn.
Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639):
văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇,
hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭
Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông
minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời.
Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn
sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘
suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ
bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất
nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集 truyền đời.
Nguồn http://www.360doc.com/content
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/3/2025
Nguyên tác
THẤT TÚC DỮ HỒI ĐẦU
失足与回头
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.