夀陽曲
湖邊柳
草上霜
夜蟲聲
月移風靜
恬然菊花香小徑
步當車
體安心定
Hồ
biên liễu
Thảo
thượng sương
Dạ
trùng thanh
Nguyệt
di phong tĩnh
Điềm
nhiên cúc hoa hương tiểu kính
Bộ
đương xa
Thể an tâm định
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/02/2025
Bộ đương xa 步當車: Điển xuất từ thành ngữ “An bộ
đương xa” 安步當車tức
đi bộ an nhàn cũng như ngồi xe, mượn chỉ những người tự vui với cảnh nghèo của
mình.
Trong
“Chiến quốc sách – Tề sách tứ” 战国策 - 齐策四 có câu:
晚食以当肉, 安步以当车, 无罪以当贵, 清静贞正以自虞.
Vãn
thực dĩ đương nhục, an bộ dĩ đương xa, vô tội dĩ đương quý, thanh tĩnh trinh
chính dĩ tự ngu.
(Ăn
bữa muộn cũng giống như được có thịt, đi bộ an nhàn cũng như ngồi xe, không mắc
phải tội là quý, thanh tĩnh đoan chính lấy đó mà tự vui)
Thời
Chiến Quốc, có một hiền sĩ tên Nhan Xúc 颜斶. Tề Tuyên Vương 齐宣王 nghe tiếng liền triệu đến.
Nhan
Xúc sau khi vào cung, Tề Tuyên Vương ngạo mạn nói rằng: “Nhan Xúc, lại đây.”
Nhan Xúc từ tốn đáp lại rằng: “Đại vương, lại đây.” Tề Tuyên Vương không vui,
các đại thần cũng trách Nhan Xúc. Nhan Xúc nói rằng: “Nếu đại vương gọi mà tôi
lại, người ta cho rằng tôi ham quyền thế. Nếu tôi gọi mà đại vương lại, người
ta cho rằng đại vương trọng người hiền đãi kẻ sĩ. Để tôi mang tiếng ham quyền
thế chẳng bằng để đại vương được tiếng khen biết trọng hiền đãi sĩ.”
Tề
Tuyên Vương hơi giận hỏi rằng: “Thế thì đại vương tôn quý hay là kẻ sĩ tôn
quý?” Nhan Xúc đáp: “Đương nhiên là kẻ sĩ tôn quý. Ngày trước khi nước Tần đánh
nước Tề, Tần Vương ra lệnh rằng: ‘Kẻ nào dám đến gần mộ của hiền sĩ Liễu Hạ Huệ
柳下惠chặt một cành cây sẽ bị chém đầu.
Kẻ nào lấy được cái đầu của Tề Vương, sẽ được phong làm Vạn Hộ Hầu, ban cho hai
vạn lượng vàng. Xem ra, cái đầu của đại vương không bằng một cành củi nơi mộ của
kẻ sĩ.’
Tề
Tuyên Vương cảm thấy đuối lí, bèn xin được làm học trò của Nhan Xúc. Tề Vương
nói rằng: ‘Khanh ở cùng với ta, ăn thì có món ngon, ra ngoài tất ngồi xe, vợ
con được mặc áo quần đẹp.’ Nhan Xúc không hề động lòng, kiên quyết từ chối, nói
rằng: ‘Thần vẫn mong được trở về, mỗi ngày ăn cơm muộn cũng giống như có được
thịt, đi bộ an nhàn cũng như được ngồi xe, không phạm tội thì giữ được sự tôn
quý của bản thân, thanh tĩnh vô vi, thuận chính tự giữ mình, thì cái vui ở
trong đó.’ Nói xong Nhan Xúc cáo từ ra đi.
https://baike.sogou.com/v100587.htm
Trong
“ Tiểu song u kí”小窗幽记 của Trần Kế Nho 陈继儒 có đoạn:
无事以当贵, 早寝以当富, 安步以当车, 晚食以当肉. 此巧于处贫者.
Vô
sự dĩ đương quý, tảo tẩm dĩ đương phú, an bộ dĩ đương xa, vãn thực dĩ đương nhục.
Thử xảo vu xử bần giả.
(Xem vô sự nhàn tản như vật trân quý, xem ngủ sớm không ưu phiền như tài phú, xem đi bộ an nhàn như được ngồi xe, xem ăn muộn một chút như được ăn thịt. Đó là cách sống khéo léo khi ở vào cảnh khó nghèo.)
Tạm dịch
Liễu bên hồ,
Sương trên cỏ.
Côn trùng kêu trong đêm,
Trăng chuyển dời, gió lặng im.
Hoa cúc điềm nhiên toả hương nơi
lối nhỏ.
Đi bộ an nhàn như được ngồi xe,
Thân được an, tâm được định.