“XÚ BÁT QUÁI” CÓ PHẢI CHỈ NGƯỜI TƯỚNG MẠO XẤU XÍ
Trong
cuộc sống, người ta thường gọi những người có tướng mạo xấu xí là “xú bát quái”
丑八怪. Tại sao như thế?
Kì thực,
“xú bát quái” là từ “Dương Châu bát quái” 扬州八怪mà ra. Ở đây, “Dương Châu bát quái” chỉ một nhóm hoạ gia có phong cách
hội hoạ gần giống nhau, hứng thú tương đồng. Nhân vì thị hiếu tương cận, đã
hình thành một phái độc lập trong giới hội hoạ. Trong đó Lí Thiện 李鱓, Uông Sĩ Thận 汪士慎,
Cao Tường 高翔, Kim Nông 金农, Trịnh Nhiếp 郑燮, Hoàng Thận 黄慎, Lí Phương Ưng 李方膺, La Sính 罗聘là đại biểu.
Thành
viên của “Dương Châu bát quái” đa phần là phần tử tri thức bất đắc chí. Họ cũng
đã từng mười năm khó nhọc học tập, nhưng đổi lại kết quả đều bị bãi truất, sĩ đồ
vô vọng. Sự bất mãn đối với xã hội và sự từng trải cuộc sống tương tự đã tạo
nên cách điệu tương tự: về cuộc sống. coi thường thế tục, cuồng phóng không chịu
câu thúc; về phong cách hội hoạ, không câu nệ hình thức, nêu cái mới riêng biệt.
Hội hoạ của họ đa phần lấy hoa điểu trùng ngư làm đề tài, chú trọng biểu ý đạt
tình, bày tỏ sự phẫn nộ đối với xã hội hắc ám, cá tính cực mạnh. Phong cách hội
hoạ này không hợp với phong cách của hoạ phái chính thống đương thời, vì thế mà
bị xem là một phái không hợp với đoàn thể. Thế là, hoạ gia phái chính thống bèn
bài xích trấn áp, châm biếm họ là “xú bát quái”.
Trong
“bát quái”, nổi danh nhất là Trịnh Nhiếp 郑燮 (Trịnh Bản Kiều
郑板桥), Kim Nông 金农và Uông Sĩ Thận 汪士慎. Thư hoạ của họ đề tài đơn giản, nhưng phong cách sắc
bén, xung đột với lễ giáo truyền thống. Mặc dù phong cách hội hoạ của họ không
được hoạ phái chính thống yêu thích, nhưng nhân vì đề tài lấy từ cuộc sống, bộc
lộ được tính tình chân thật mà có được sự tán thưởng và yêu thích của bách
tính.
Về sau, người ta đem “xú bát quái” mở rộng đến lĩnh vực sinh hoạt, phiếm chỉ những người có tướng mạo xấu xí so với những người có ngũ quan đoan chính. Trong đó, đã mượn dùng nội hàm quái dị khác của “xú bát quái”.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 18/02/2025
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013