“MẪU ĐƠN ĐÌNH”
KIỆT TÁC CỦA CHỦ NGHĨA LÃNG MẠN
(tiếp theo)
Kêu gọi giải phóng cá tính
“Mẫu
Đơn đình” 牡丹亭là kịch tác nổi tiếng nhất của Thang Hiển Tổ 汤显祖, vở kịch này miêu tả câu chuyện về Đỗ Lệ Nương 杜丽娘, con gái độc nhất của Thái thú Nam An 南安 là Đỗ Bảo 杜宝 vào một ngày nọ nhân ngủ nơi hoa viên, đã yêu một thư sinh trong giấc mộng, sau khi thức giấc cả ngày tìm không thấy, uất ức mà mất. Nàng
yêu cầu mẫu thân an táng nàng dưới gốc mai trong hoa viên, dặn a hoàn Xuân Hương
春香đem bức tự hoạ của mình giấu nơi hốc đá ở Thái hồ 太湖. Đỗ Bảo thăng quan đi nhậm chức, đã cho xây dựng Mai
Hoa quán 梅花观bên mộ con gái. Ba năm sau, một thư sinh ở Lĩnh Nam 岭南tên Liễu Mộng Mai 柳梦梅lên
kinh ứng thí, có tá túc lại trong Mai Hoa quán. Đỗ Lệ Nương du hồn chốn hậu viên,
gặp lại Liễu Mộng Mai, đồng thời bảo anh ta đào mộ mở quan tài, Đỗ Lệ Nương khởi
tử hồi sinh. Sau đó Liễu Mộng Mai đi thi và đậu Trạng nguyên, nhưng do bởi chiến
loạn, ngày ra bảng chậm, thư sinh Liễu Mộng Mai được Đỗ Lệ Nương bảo tìm đến nhà
cha vợ là Đỗ Bảo. Đỗ Bảo cho rằng người này nói năng bậy bạ, liền đánh bắt giam
vào ngục. Sau khi biết được Liễu Mộng Mai là tân khoa Trạng nguyên, Đỗ Bảo mới
phóng thích, nhưng trước sau vẫn không nhận là con rể. Cuối cùng nhờ bề trên ở điện
Kim Loan giải quyết, Đỗ Lệ Nương và Liễu Mộng Mai hai người thành thân quyến.
“Mẫu Đơn đình” là kiệt tác của chủ nghĩa lãng mạn trong lịch sử hí khúc Trung Quốc, thông qua câu chuyện tình yêu tử sinh li hợp giữa Đỗ Lệ Nương và Liễu Mộng Mai mà truy cầu hạnh phúc cá nhân, kêu gọi giải phóng cá tính, phản đối lí tưởng lãng mạn của chế độ phong kiến, cảm động được lòng người. Cho nên kịch bản khi mới ra đời, đã liền vượt qua “Tây sương kí” 西厢记. Theo những ghi chép khi “Mẫu Đơn đình” mới ra đời, nhà nhà truyền tụng, cơ hồ khiến “Tây sương” giảm giá. Cũng theo ghi chép đương thời có thiếu nữ sau khi đọc kịch bản này vô cùng cảm động, đến mức “phẫn uyển nhi tử” 忿惋而死 (căm phẫn mà chết), tại Hàng Châu 杭州 có cô gái thương cảm đến mức tình cảm bị kích động, khi “tầm mộng” vừa mới xuất hiện, đã chết trên sân khấu.
Từ tảo hoa lệ
Trừ câu
chuyện cảm động lòng người, từ tảo hoa lệ cũng là nét đặc sắc lớn của “Mẫu Đơn
đình”. Ngôn ngữ trong “Mẫu Đơn đình” nùng lệ hoa diễm, ý cảnh sâu
xa. Lữ Minh Thành 呂明成 đời
Minh gọi đó là
Kinh tâm động phách, thả xảo
diệu điệt xuất, vô cảnh bất tân, chân kham thiên cổ hĩ!
惊心动魄, 且巧妙迭出, 无境不新, 真堪千古矣!
(Kinh tâm động phách, lại thêm
sự xảo diệu nối nhau, không cảnh nào là không mới, có thể gọi là thiên cổ!)
Toàn kịch sử dụng bút pháp trữ
tình, thiên về tình cảm nhân vật. Một số xướng từ đến nay đọc lên vẫn còn khoái
chá, biểu hiện trình độ nghệ thuật rất cao.
…………..
Ngôn ngữ hí kịch trong “Mẫu Đơn đình” thi hoá, khiến tình cảm chân thành, tiết tấu tươi sáng, bao hàm nhân tố “hí” 戏, sắc thái của thơ nồng đậm. Ở đây có sự trợ giúp của việc khắc hoạ tính cách nhân vật, tăng cường sắc thái tình cảm của hí kịch, khiến kịch bản đã sản sinh sức truyền cảm vô cùng lớn. (hết)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 21/02/ 2025
Nguyên tác Trung văn
LÃNG MẠN CHỦ NGHĨA KIỆT TÁC
“MẪU ĐƠN ĐÌNH”
浪漫主义杰作作
“牡丹亭”
Trong quyển
NHẤT BẢN THƯ ĐỘC ĐỔNG
TRUNG QUỐC TRUYỀN THUYẾT VĂN HOÁ
(quyển 1)
一本书读懂中国传说文化
Tác giả: Thạch Khai Hàng 石开航
Bắc Kinh: Trung Hoa Hoa kiều xuất
bản xã, 2012, tái bản 2019