KHÁI QUÁT VỀ “KINH”
(tiếp theo)
Khổng Tử
và lục kinh
1-Trước
Khổng Tử 孔子đã có lục nghệ - chủ về thuyết
này là Chương Học Thành 章学诚, Cung
Tự Trân 龚自珍, Chương Bỉnh Lân 章炳麟đời Thanh.
2-Lục
nghệ tức trứ tác của Khổng Tử - chủ về thuyết này là Liêu Bình 廖平, Bì Tích Đoan 皮锡端 đời Thanh, nghị luận cũng có
căn cứ.
3- Định luận: Lục kinh từ thời Khổng Tử về trước đã có sách, nhưng trải qua sự san định của Khổng Tử, Chu Hi 朱熹đời Tống cho rằng, việc Khổng Tử tán dương “Chu dịch” 周易, san định “Thi” 诗, “Thư” 书, định lại “Lễ” 礼, ‘Nhạc” 乐, tu sửa “Xuân Thu” 春秋, thì có thể định luận.
Số mục
của kinh
-Ngũ
kinh 五经: “Thi” 诗, “Thư” 书, “Dịch” 易, “Lễ” 礼, “Xuân Thu” 春秋.
-Lục
kinh 六经: “Dịch” 易, “Thi” 诗, “Thư”
书, “Lễ” 礼, “Nhạc” 乐, “Xuân
Thu” 春秋.
-Thất
kinh 七经: “Thi” 诗, “Thư” 书, “Lễ” 礼, “Nhạc” 乐, “Dịch”
易, “Xuân Thu” 春秋, “Luận ngữ” 论语. (Theo lời chú trong “Hậu Hán
thư” 后汉书)
-Cửu
kinh 九经: “Dịch” 易, “Thi” 诗, “Thư” 书, “Chu lễ” 周礼, “Nghi lễ” 仪礼, “Lễ kí” 礼记, “Xuân
Thu Tả thị truyện” 春秋左氏传, “Công Dương truyện” 公羊传, “Cốc Lương truyện” 穀梁传. (Theo “Đường thư” 唐书)
-Thập
kinh 十经: “Chu dịch” 周易, “Thượng thư” 尚书, “Mao thi” 毛诗, “Lễ kí” 礼记 ‘Chu quan” 周官, “Nghi lễ” 仪礼, “Xuân thu tả thị truyện” 春秋左氏传, ‘Công Dương truyện” 公羊传, “Cốc Lương truyện” 穀梁传, trên đây mỗi quyển là một kinh, còn “Luận ngữ” 论语 và “Hiếu kinh” 孝经 hợp lại làm một Kinh, tổng cộng
là 10 kinh). (Theo Tống thư – Bách quan chí” 宋书 - 百官志)
-Thập
nhất kinh 十一经: trong 13 kinh, bỏ “Luận ngữ” 论语, “Mạnh Tử” 孟子.
-Thập
nhị kinh 十二经: trong “Trang Tử - Thiên đạo
thiên” 庄子- 天道篇, ngoài Lục kinh 六经, gia
thêm Lục vĩ 六纬.
-Thập
tam kinh 十三经: “Dịch” 易, “Thi” 诗, “Thư” 书, “Lễ kí” 礼记, “Lễ nghi” “Chu lễ” 礼“Xuân Thu Tả thị truyện” 春秋左氏传, “Công Dương truyện” 公羊传, “Cốc Lương truyện” 穀梁传, “Luận ngữ” 论语, “Mạnh Tử” 孟子, “Hiếu kinh” 孝经, “Nhĩ nhã” 尔雅.
-Thập
tứ kinh 十四经: ngoài thập tam kinh ra, thêm “Đại Đới lễ” 大戴礼.
-Nhị thập nhất kinh 二十一经: ngoài 13 kinh ra, Đoàn Ngọc Tài 段玉裁muốn thêm “Đại Đới lễ” 大戴礼, “Quốc ngữ” 国语, “Sử kí” 史记, “Hán thư” 汉书, Tư trị thông giám” 司治通鉴, “Thuyết văn giải tự” 说文解字, “Chu bễ toán kinh” 周髀算经, “Cửu chương toán thuật” 九章算术tổng cộng 21 kinh.
Tứ thư
1-Nguồn
gốc
Từ trong “Lễ kí” 礼, Chu Hi 朱熹lấy ra 2 thiên “Đại học” 大学và “Trung dung” 中庸, thêm “Luận ngữ” 论语, “Mạnh Tử” 孟子hợp thành “Tứ thư” 四书, và đã chú giải, sau được hậu
thế tôn sùng.
2-Chủng
loại
-“Luận ngữ” 论语: trứ tác của môn đệ Khổng Tử.
-“Mạnh Tử” 孟子: trứ tác của Mạnh Tử và môn đệ.
-“Đại học” 大学: truyền thuyết cho rằng là trứ tác của Tăng Tử 曾子
-“Trung dung” 中庸: truyền thuyết cho rằng là trứ tác của Tử Tư 子思(Khổng Cấp 孔伋)
(hết)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/02/2025
Nguồn
QUỐC HỌC ĐẠI CƯƠNG
国学大纲
Tác giả: Tạ Vĩ
Phong 谢苇丰
Bắc Kinh: Bắc Kinh
Lí Công Đại học xuất bản xã, 2017.