KHÁI QUÁT VỀ “KINH”
Ý nghĩa
của “Kinh”
1-Tôn
xưng
Hán Nho giảng Kinh 经 là thường, cho rằng những gì trình bày trong Kinh đều
là những đạo lí muôn đời không thể thay đổi, nếu không xuất phát từ thánh nhân,
thì không thể gọi là Kinh 经.
2-Cộng
xưng
Chương Thái Viêm 章太炎cho rằng Kinh 经 đều viết
trên trúc giản, dùng chỉ tơ liên kết lại, giống như kinh 经 (sợi dọc) vĩ 纬 (sợi
ngang) dệt thành tấm vải. Kinh 经là cộng
xưng, không nhất định phải xuất phát từ thánh nhân.
3-Định
luận
Chương Học Thành 章学诚đời Thanh thì cho rằng Kinh 经vào thời cổ, không hề tôn xưng, đến hậu Nho, nhân vì tôn sùng thánh nhân, không dám xúc phạm, bắt đầu cho Kinh 经 là tôn quý, những lời trong Kinh 经có thể làm định luận.
Tên
gọi “Kinh”
1-Truy
ngược lên
Trước Khổng Tử 孔子, không có danh
xưng Kinh经 . “Hoàng Đế nội
kinh” 黄帝内经, “Thần Nông bản
thảo kinh” 神农本草经đều là do bách gia
tự tôn sùng học thuật của mình, giả thác cổ nhân, dùng Kinh 经để tôn xưng.
2-Xuất
phát từ Khổng Tử
-Dùng thiên “Kinh giải” 经解 trong “Lễ kí” 礼记để làm chứng cứ,
nhưng “Lễ Kí” là do Hán Nho biên định.
-Dùng câu “ Khổng Khâu chuyên về lục
kinh là “Thi” “Thư” “Lễ” “Nhạc” “Dịch” “Xuân Thu” được chép trong “Trang Tử” 庄子làm chứng cứ,
nhưng Trang Chu đa phần là ngụ ngôn, ghi chép về Khổng Tử thường xuất phát từ
giả thác.
-Dùng lời trong Vĩ thư 纬书 “Hành tại “Hiếu
kinh” 孝经 (thực hành theo Hiếu kinh), “ngô tác Hiếu
kinh” 孝经 (ta soạn ra Hiếu kinh) làm chứng cứ, những Vĩ thư là nguỵ thư.
3-Xuất
phát từ đệ tử của Khổng môn
Khổng Tử 孔子 mất, học trò đem những lời dạy khẩu truyền của Khổng Tử ghi chép lại thành truyện, về sau tôn lục nghệ mà đích thân Khổng Tử san định là Kinh经 .
Lục
nghệ
1-Dị
vật đồng danh
-Thời cổ lấy lễ 礼, nhạc 乐, xạ 射, ngự 御, thư 书, số 数làm lục nghệ
-“Dịch” 易, “Thư” 书, “Thi” 诗, “Lễ” 礼, “Nhạc”
乐, “Xuân Thu” 春秋cũng có tên là lục
nghệ.
2-Chứng
minh
“Thân thông lục nghệ giả thất thập hựu
nhị nhân” 身通六艺者七十有二人(bản thân tinh thông
lục nghệ có 72 người) trong “Sử kí” 史记, bản tấu “Thất lược” 七略 của Lưu Hâm 刘歆, ở kinh truyện có
“Lục nghệ lược” 六艺略, đều lấy lục kinh làm lục nghệ.
3-Biến
thiên
Lục nghệ tức lục kinh, sau “Nhạc kinh” 乐经bị huỷ trong ngọn lửa triều Tần, đầu đời Hán cho tìm mà không được nên chỉ còn ngũ kinh là “Dịch” 易, “Thi” 诗, “Thư” 书. “Lễ” 礼, “Xuân Thu” 春秋, Hán Vũ Đế 汉武帝 bèn thiết lập Ngũ kinh bác sĩ 五经博士. … (còn tiếp)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/02/2025
Nguồn
QUỐC HỌC ĐẠI CƯƠNG
国学大纲
Tác giả: Tạ Vĩ
Phong 谢苇丰
Bắc Kinh: Bắc Kinh
Lí Công Đại học xuất bản xã, 2017.