阳虎既奔齐, 自齐奔晋, 适赵氏.
孔子闻之, 谓子路曰: “赵氏其世有乱乎?”
子路曰: “权不在焉, 岂能 (1)为乱.”
孔子曰: “非汝所知. 夫阳虎亲富而不亲仁, 有宠于季孙, 又将杀之, 不克而奔, 求容于齐, 齐人囚之, 乃亡归晋, 是齐鲁二国已去其疾, 赵简子好利而多信, 必溺其说而从其谋, 祸败所终, 非一世可知也.”
(孔子家語 –
辨物第十六)
Phiên
âm
Dương Hổ kí bôn Tề,
tự Tề bôn Tấn, thích Triệu thị.
Khổng Tử văn chi, vị
Tử Lộ viết: “Triệu thị kì thế hữu loạn hồ?”
Tử Lộ viết: “Quyền bất
tại yên, khởi năng (1) vi loạn.”
Khổng Tử viết: “Phi
nhữ sở tri. Phù Dương Hổ thân phú nhi bất thân nhân, hữu sủng vu Quý Tôn, hựu
tương sát chi, bất khắc nhi bôn, cầu dung vu Tề, Tề nhân tù chi, nãi vong quy Tấn,
thị Tề Lỗ nhị quốc dĩ khứ kì tật, Triệu Giản Tử háo lợi nhi đa tín, tất nịch kì
thuyết nhi tùng kì mưu. Hoạ bại sở chung, phi nhất thế khả tri dã.”
(Khổng Tử gia ngữ - Biện vật đệ thập lục)
Dịch
nghĩa
Gia thần của Quý Tôn thị là Dương Hổ sau khi đào thoát đến nước Tề, lại từ
Tề đào thoát sang nước Tấn, đầu bôn Triệu Giản Tử.
Khổng
Tử sau khi nghe được đã nói với Tử Lộ: “E là nhà họ Triệu đời đời không được
yên ổn.”
Tử
Lộ nói: “Quyền hành không ở trong tay Dương Hổ, sao lại có thể làm loạn?”
Khổng Tử bảo rằng: “Con không biết đó thôi. Dương Hổ ham thích giàu có, chớ không ham thích điều nhân nghĩa, được sự sủng tín của Quý Tôn, lại muốn giết Quý Tôn, việc không thành nên đào thoát, cầu mong nước Tề thu dung, người nước Tề bắt cầm tù ông ta, ông ta lại đào thoát đến nước Tấn, Tề và Lỗ hai nước đã trừ được hoạ hại, Triệu Giản Tử tham lợi lại cả tin, nhất định sẽ tin lời mà làm theo mưu kế của ông ta, kết quả cuối cùng của hoạ hoạn, không phải chỉ trong một đời là có thể biết được vậy.”
Chú của người dịch
1-Ở đây trong nguyên tác là chữ 不 (bất):
Quyền bất tại yên, khời bất vi loạn.
权不在焉, 岂不为乱
Và dịch sang bạch thoại là:
Chính quyền bất tại Dương Hổ thủ thượng, chẩm bất động
loạn?
政权不在阳虎手上怎不为乱?
(Chính quyền không ở trong tay Dương Hổ, sao không
làm loạn?)
Một số
tài liệu trên mạng ở đây là chữ 能 (năng), tôi theo những
tư liệu này nên dịch là:
Quyền hành không ở trong tay, sao lại có thể làm loạn?
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/02/2025
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003