ĐỔNG TRỌNG THƯ
Đổng Trọng Thư 董仲舒 (năm 179 – năm 104 trước
công nguyên): Triết học gia và là Kim
văn kinh học đại sư thời Tây Hán. Ông người Quảng Xuyên 广川 (nay
là huyện Cảnh 景Hà Bắc 河北), nhậm chức Bác sĩ thời Hán Cảnh Đế 汉景帝. Khi Hán Vũ Đế 汉武帝tuyển
chọn kẻ sĩ hiền lương văn học, ông dâng đối sách kiến nghị:
Chư bất tại lục nghệ chi khoa, Khổng Tử chi thuật giả,
giai tuyệt kì đạo, vật sử tịnh tiến.
诸不在六艺之科, 孔子之术者, 皆绝其道, 勿使并进.
((Thần cho rằng:) Phàm những gì không thuộc về khoa mục của
lục nghệ và học thuật của Khổng Tử thì nhất luật cấm chỉ, không cho chúng phát
triển)
Ý kiến này được Hán Vũ Đế tiếp
nhận, thiết lập “Ngũ kinh bác sĩ” 五經博士, bãi truất bách gia, định Nho thuật làm nhất
tôn, mở ra cho xã hội phong kiến đời sau hơn hai ngàn năm lấy học thuyết Nho
gia làm chính thống.
Học thuyết của Đổng Trọng Thư lấy tư tưởng Nho gia làm chủ
kiêm dụng Âm dương gia 阴阳家, Mặc 墨, Danh 名, Pháp 法, kiến lập
một hệ thống thần học phong kiến thiên nhân cảm ứng, tạo lí luận cho thuyết “quân
quyền thần thụ” 君权神授 (quyền lực của vị quân chủ do thần ban cho). Đồng thời ông còn đề xuất
lí luận “tam cương ngũ thường” 三纲五常, đem nhân tính phân làm tam phẩm là thượng, trung, hạ.
Về giáo dục, Đổng Trọng Thư chủ trương dùng giáo hoá làm
“đê phòng” 堤防 (con đê ngăn ngừa), lập Thái học 太学, lập tường tự 庠序 (trường
học).
Trứ tác của Đổng Trọng Thư có “Xuân Thu phồn lộ” 春秋繁露 cùng “Đổng Tử văn tập” 董子文集.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/01/2025
Nguồn
TRUNG HOA TRUYỀN THỐNG VĂN HOÁ
GIẢN MINH TỪ ĐIỂN
中华传统文化
简明词典
Chủ biên: Lí Hành KIện 李行健
Bắc Kinh: Trung Quốc đại bách khoa toàn thư xuất bản
xã, 2021