落葉自從漂泊去
探尋水逝與雲飄
明明花謝及香消
今世已殘期來世
兩路陰陽長判袂
塵間卻見九原人
Lạc
diệp tự tùng phiêu bạc khứ
Thám
tầm thuỷ thệ dữ vân phiêu
Minh
minh hoa tạ cập hương tiêu
Kim
thế dĩ tàn, kì lai thế
Lưỡng
lộ âm dương trường phán duệ
Trần gian khước kiến cửu nguyên nhân
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 10/12/2024
Tạm dịch
từ sáu câu trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du
Từ
phen chiếc lá lìa rừng
Thăm
tìm, luống những liệu chừng nước mây
Rõ
ràng, hoa rụng hương bay
Kiếp
sau hoạ thấy, kiếp này hẳn thôi
Minh
dương đôi ngả chắc rồi
Cõi
trần mà lại thấy người Cửu nguyên
(câu
2995 – 3000)
( “Từ
điển Truyện Kiều” của Đào Duy Anh)
Bản dịch
sang Trung văn của Hoàng Dật Cầu 黄軼球
想翠翹, 失群孤雁
飄零海角天边
分明花謝香消
只望来生重見
阴阳永隔
以为永墮九泉
佳音傳意外
Tưởng
Thuý Kiều, thất quần cô nhạn
Phiêu
linh hải giác thiên biên
Phân
minh hoa tạ hương tiêu
Chỉ vọng
lai sinh trùng kiến
Âm
dương vĩnh cách
Dĩ vi
vĩnh đoạ cửu tuyền
Giai
âm truyền ý ngoại
(In tại
nhà in Nhật báo Giải phóng, 1976)
Phán duệ 判袂:
chia li, li biệt, cũng nói là “phân duệ”分袂.
Cửu nguyên 九原: Vốn
chỉ mộ địa của khanh đại phu nước Tấn, về sau phiếm chỉ mộ địa, cũng chỉ “cửu
tuyền”, “hoàng tuyền”.
1- Chỉ mộ địa của khanh đại phu nước Tấn thời Xuân Thu.
Trong Lễ kí – Đàn Cung hạ 礼记 - 檀弓下có ghi:
Triệu Văn Tử dữ Thúc Dự
quan hồ Cửu nguyên.
赵文子与叔誉观乎九原
(Triệu Văn Tử và Thúc Dự đến
xem khu mộ địa quý tộc Cửu nguyên của nước Tấn.)
Và trong Tân tự - Tạp sự tứ 新序 - 杂事四 có ghi:
Tấn Bình
Công quá Cửu nguyên nhi thán viết: “Ta hồ! Thử địa chi uẩn ngô lương thần chi
đa hĩ, nhược sử tử giả khởi dã, ngô tương thuỳ dữ quy hồ?”
晋平公过九原而叹曰: “嗟乎! 此地之蕴吾良臣多矣, 若使死者起也, 吾将谁与归乎?”
(Tấn Bình Công lúc đi qua Cửu
nguyên than rằng: “Than ôi! Đây là nơi mai táng nhiều đại thần tài giỏi của nước
Tấn chúng ta. Nếu khiến cho người chết sống lại được, thì ta sẽ cùng làm việc với
người nào đây?”)
2- Phiếm chỉ mộ địa, như trong bài Đoản ca hành 短歌行của Kiểu
Nhiên 皎然 thời Đường
có câu:
Tiêu tiêu yên vũ Cửu
nguyên thượng
Bạch dương thanh tùng táng
giả thuỳ?
萧萧烟雨九原上
白杨青松葬者谁?
(Buồn bã khói mưa trên khu mộ địa
Người táng dưới cây bạch dương
cây tùng xanh là ai?)
Trong bài Cảm Hoài 感怀 của Vi Trang 韦庄 thời Vãn Đường có câu:
Tứ hải cố nhân tận
Cửu nguyên tân trủng đa
四海故人尽
九原新冢多
(Bốn biển cố nhân không thấy nữa
Nơi Cửu nguyên mộ mới đã nhiều)
3- Và cũng có nghĩa như “cửu tuyền” 九泉 (chín suối), “hoàng tuyền” 黄泉 (suối vàng), như trong
bài Vong thê Vương thị mộ chí minh 亡妻王氏墓志铭 của
Tô Thức 苏轼 thời Tống
có câu:
Quân đắc
tùng Tiên phu nhân vu Cửu nguyên, dư bất năng, ô hô ai tai!
君得从先夫人于九原, 余不能, 呜呼哀哉!
(Nàng được bên cạnh mẫu thân của
chúng ta ở chốn Cửu nguyên, ta không có cơ hội đó, ôi đau buồn thay!)