Sáng tác: Tiêm thủ ôn nhu huyền thượng lộng (HCH)

 

纖手温柔絃上弄

聲音遠近爐烟動

暖暖曲調若陽和

不知莊周蝴蝶夢

可藹春情又一曲

蜀帝杜鵑曾思國

清如凝淚結明珠

暖似藍田生潤玉

Tiêm thủ ôn nhu huyền thượng lộng

Thanh âm viễn cận, lô yên động

Noãn noãn khúc điệu nhược dương hoà

Bất tri Trang Chu hồ điệp mộng

Khả ái xuân tình hựu nhất khúc

Thục Đế đỗ quyên tằng tư quốc

Thanh như ngưng lệ kết minh châu

Noãn tự Lam Điền sinh nhuận ngọc

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 18/10/2024

Tạm dịch từ tám câu trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du

Phím đàn dè dặt tay tiên

Khói trầm cao thấp, tiếng huyền gần xa

Khúc đâu đầm ấm dương hoà

Ấy là hồ điệp, hay là Trang sinh?

Khúc đâu êm ái xuân tình

Ây hồn Thục đế hay mình đỗ quyên?

Trong sao, châu rỏ dành quyên

ấm sao, hạt ngọc Lam Điền mới đông

(câu 3197 – 3200)

( “Từ điển Truyện Kiều” của Đào Duy Anh)

Theo “Truyện Kiều” bản kinh đời Tự Đức, do Nguyễn Quảng Tuân phiên âm và khảo dị, câu 3201 và 3207 là:

Phím đàn dìu dặt tay tiên (3201)

Trong sao châu nhỏ duềnh quyên? (3207)

Bản dịch sang Trung văn của Hoàng Dật Cầu 黄軼球

再为知音彈唱

掩抑高低續續彈

炉烟裊裊, 似隨音节飄揚

聲調輕清飄逸

似庄生化蝶翱翔

彈到情致纏綿

似蜀帝魂归, 鵑声惆悵

似滄海月明珠有泪

藍田日暖玉生光

Tái vị tri âm đàn xướng

Yểm ức cao đê tục tục đàn

Lô yên niểu niểu, tự tuỳ âm tiết phiêu dương

Thanh điệu khinh thanh phiêu dật

Tự Trang sinh hoá điệp cao tường

Đàn đáo tình trí triền miên

Tự Thục đế hồn quy, quyên thanh trù trướng

Tự thương hải nguyệt minh châu hữu lệ

Lam Điền nhật noãn ngọc sinh quang

(In tại nhà in Nhật báo Giải phóng, 1976) 

Tiêm thủ 纖手: chỉ bàn tay phụ nữ với ngón tay nhỏ nhắn dịu dàng.

Dương hoà 陽和: chỉ khí trời mùa xuân ấm áp.

Trang Chu 莊周Theo “Trang Tử - Tề vật luận” 庄子 - 齐物论, Trang Chu 庄周cũng gọi là Trang sinh 莊生, nằm mộng thấy mình hoá thành bướm, tỉnh dậy không biết trong giấc mộng Trang Chu hoá bướm, hay bướm hoá Trang Chu.

Khả ái 可藹: tức “khả ái khả thân” 可藹可親, chỉ thái độ ôn hoà dễ mến, dễ gần gũi thân cận.

Thục đế” 蜀帝cũng gọi là “Vọng Đế” 望帝.

Trong Hoa Dương quốc chí – Thục chí 華陽國志 - 蜀志  có chép:

          Thời Chiến Quốc, Đỗ Vũ 杜宇 nước Thục xưng đế, lấy hiệu là Vọng Đế 望帝….. Viên tướng của Vọng Đế là Khai Minh 開明có công trong việc trị thuỷ, Đế bèn giao chính sự, bắt chước theo Nghiêu Thuấn thiện nhượng đế vị cho Khai Minh, Đế ẩn cư tại Tây Sơn 西山, hoá thành chim đỗ quyên, cứ đến cuối xuân đầu hạ, chim đỗ quyên kêu lên, tiếng kêu nghe buồn. Tương truyền ấy là vì nhớ nước mà kêu.

          Trong Bản thảo cương mục 本草綱目của Lí Thời Trân 李時珍 đời Minh viện dẫn rằng:

Nhân ngôn thử điểu, đề chí huyết xuất nãi chỉ

人言此鳥, 啼至血出乃止

(Người ta nói loài chim này, kêu cho đến khi ra máu mới dừng)

          Lí Thương Ẩn 李商隐  thời Đường có bài “Cẩm sắt” 锦瑟:

Cẩm sắt vô đoan ngũ thập huyền

Nhất huyền nhất trụ tứ hoa niên

Trang Sinh hiểu mộng mê hồ điệp

Vọng Đế xuân tâm thác đỗ quyên

Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ

Lam Điền nhật noãn ngọc sinh yên

Thử tình khả đãi thành truy ức

Chỉ thị đương thời dĩ võng nhiên

锦瑟无端五十弦

一弦一柱思华年

庄生晓梦迷蝴蝶

望帝春心托杜鹃

沧海月明珠有泪

蓝田日暖玉生烟

此情可待成追忆

只是当时已惘然

(Cây đàn sắt kia hà cớ gì lại có năm mươi dây

Mỗi dây mỗi trụ đều khiến ta nhớ lại lúc thanh xuân

Trang Chu từng nằm mộng thấy mình hoá bướm

Nỗi niềm u buồn của Vọng Đế gởi vào tiếng kêu của chim đỗ quyên

Dưới ánh trăng nơi biển xanh kia, nước mắt cũng hoá thành hạt châu

Ngọc ở Lam Điền trong nắng ấm cũng dường như toả khói

Những cảnh tình đó sao đến nay mới có thể tưởng nhớ lại

Bởi vì lúc đó lòng ta chỉ là một khối mông lung.

https://baike.baidu.com/item/%E9%94%A6%E7%91%9F/396

          “Châu hữu lệ” 珠有泪: Theo “Bác vật chí”  博物志, ngoài Nam hải có người Giao , sống ở dưới nước như loài cá, không bỏ việc dệt vải, khi khóc, nước mắt lại là hạt châu.

https://baike.baidu.com/item/%E9%94%A6%E7%91%9F/396

 

Previous Post Next Post