漁家傲
碧落蒼穹鵬展翅
浮雲一轉從任矣
大海青山過萬里
江山美
縱橫南北英雄志
塞上烽烟連歲起
胡塵未絕催騏驥
勒石燕然心上喜
人所倚
勃勃活力同朝氣
NGƯ GIA NGẠO
Bích lạc thương
khung bằng triển xí
Phù vân nhất chuyển
tùng nhậm hĩ
Đại hải thanh sơn
qua vạn lí
Giang sơn mĩ
Tung hoành nam bắc anh hùng chí
Tái thượng phong
yên liên tuế khỉ
Hồ trần vị tuyệt
thôi kì kí
Lặc thạch Yên
Nhiên tâm thượng hỉ
Nhân sở ỷ
Bột bột hoạt lực đồng triêu khí
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 16/9/2024
Bích
lạc 碧落: Đạo giáo gọi tầng trời thứ nhất
ở phương đông có ráng biếc là “bích lạc” 碧落. Về sau “bích lạc” 碧落dùng để phiếm chỉ bầu trời. Bạch
Cư Dị 白居易đời
Đường trong bài Trường hận ca 長恨歌khi thuật lại việc Đường Huyền Tông 唐玄宗sai phương sĩ lên trời cao xuống
đất sâu khổ công tìm Dương Quý Phi 楊貴妃, có viết:
Thượng cùng bích lạc
hạ hoàng tuyền
Lưỡng xứ mang mang
giai bất kiến
上窮碧落下黃泉
兩處茫茫皆不見
(Trên đến tận cùng bích lạc, dưới
xuống tận hoàng tuyền
Nhưng cả hai nơi mênh mông tìm không thấy)
Thương khung 蒼穹: bầu trời xanh.
Bằng 鵬: chim bằng, loài chim lớn nhất
trong truyền thuyết.
Thôi 催: thúc giục.
Kì kí 騏驥: biệt xưng của thiên lí mã.
Lặc thạch Yên Nhiên 勒石燕然: “Lặc thạch” 勒石tức khắc vào bia đá; “Yên Nhiên”
燕然 tức Yên Nhiên sơn 燕然山ở Mông Cổ.
Năm
Vĩnh Hoà 永和nguyên
niên thời Đông Hán (năm 89), Tướng quân Đậu Hiến 窦宪đánh bại Bắc Hung Nô tại núi Yên
Nhiên, triều đình sai Trung Hộ quân Ban Cố 班固 tại núi Yên Nhiên khắc vào bia đá
để ghi công, viết bài “Phong Yên Nhiên sơn minh” 封燕然山铭.
Thành
ngữ “Lặc thạch Yên Nhiên” dùng để ví lập được công lao to lớn cho triều đình.
Bột bột 勃勃: mạnh mẽ, sức sống tràn đầy.
Triêu khí 朝氣: không khí tươi mát lúc sáng sớm,
dùng để ví sĩ khí của quân đội sắc bén mạnh mẽ, cũng dùng để ví tinh thần phấn
chấn, hăng hái.
三军可夺气, 将军可夺心. 是故, 朝气锐, 昼气惰, 暮气归. 善用兵者, 避其锐气, 击其惰归, 此治气者也.
Tam
quân khả đoạt khí, tướng quân khả đoạt tâm. Thị cố, triêu khí nhuệ, trú khí đoạ,
mộ khí quy. Thiện dụng binh giả, tị kì nhuệ khí, kích kì đoạ quy, thử trị khí giả
dã.
(Đối
với quân đội của địch, có thể bẻ gãy sĩ khí của họ; đối với tướng soái của địch,
có thể làm dao động quyết tâm, khiến họ mất ý chí chiến đấu. Cho nên, quân địch
vào lúc sáng sớm, khí thế rất hăng hái mạnh mẽ, đến trưa mệt mỏi khí thế trở nên
uể oải, đến chiều tối thì có lòng muốn quay về, khí thế suy nhược. Người giỏi dùng
binh, tránh lúc quân địch tràn đầy nhuệ khí, đợi lúc quân địch mệt mỏi suy nhược
mà tấn công, đó là nguyên tắc vận dụng sĩ khí một cách chính xác.)
https://www.dykj.edu.cn/djgz/info/1039/1084.htm