紅裙格外清雅
將至及筓月香
帷幔幽閒掩蔽
管他蜂蝶東牆
Hồng
quần cách ngoại thanh nhã
Tương
chí cập kê nguyệt hương
Duy mạn
u nhàn yểm tế
Quản tha phong điệp đông tường
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 04/9/2024
Tạm dịch
từ bốn câu trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du
Phong
lưu rất mực hồng quần
Xuân
xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm nềm
trướng rủ màn che
Tường
đông ong bướm đi về mặc ai
(câu
35 – 38)
( “Từ
điển Truyện Kiều” của Đào Duy Anh)
Theo “Truyện Kiều” bản kinh đời
Tự Đức, do Nguyễn Quảng Tuân phiên âm và khảo dị, câu 37 là:
Êm niềm trướng rủ màn che
Bản
“Kim Vân Kiều” của Bùi Khánh Diễn chú thích lại là:
Êm đềm trướng rủ màn che
Bản dịch
sang Trung văn của Hoàng Dật Cầu 黄軼球
不愧是, 紅裙中风流班首
論年紀, 及筓方临
幔垂帘卷送光阴
那管他墻东蜂蝶枉相寻
Bất
quý thị, hồng quần trung phong lưu ban thủ
Luận
niên kỉ,cập kê phương lâm
Mạn thuỳ
liêm quyển tống quang âm
Na quản
tha tường đông phong điệp uổng tương tầm
(In tại nhà in Nhật báo Giải phóng, 1976)
Cách ngoại 格外: vô cùng, đặc biệt, hết sức, cực kì.
Tương chí 將至: sắp
đến.
Cập kê 及筓: cài
trâm. Trong “Lễ kí – Nội tắc” 禮記 - 內則có
ghi:
女子 ….. 十又五年而筓, 二十而嫁 …..
Nữ
tử ….. thập hựu ngũ niên nhi kê, nhị thập nhi giá…..
(Con
gái …. 15 tuổi cài trâm. 20 tuổi lấy chồng…..)
Đời sau gọi con gái tròn 15 tuổi là “cập kê” 及筓.
(“Lễ
kí dịch giải” 禮記譯解Vương Văn Cẩm 王文錦 dịch giải. Thượng Hải thư cục,
2007)
Ở đây ý nói đã đến tuổi có thể lấy chồng.
Duy mạn 帷幔: Màn
che nói chung.
Yểm tế 掩蔽:
che, che lấp.
Quản tha 管他: mặc
kệ, không màng tới, không để ý tới.
Phong điệp 蜂蝶: ong
và bướm.
Đông tường 東牆: Thành
ngữ Trung Quốc có câu “Đông tường khuy Tống”
東牆窺宋, ý
nói người con gái xinh đẹp say mê con trai. Thành ngữ này xuất phát từ “Đăng
Đồ Tử háo sắc phú” 登徒子好色賦 của Tống Ngọc
宋玉.
Trong
“Đăng Đồ Tử háo sắc phú” của Tống Ngọc có chép: Đăng Đồ Tử 登徒子nói với
Sở Vương rằng, Tống Ngọc là người háo sắc. Sở Vương hỏi Tống Ngọc, Tống Ngọc
đáp:
“天下之佳人莫若楚国，楚国之丽者莫若臣里，臣里之美者莫若臣东家之子。东家之子，增之一分则太长，减之一分则太短 ；著粉则太白，施朱则太赤；眉如翠羽，肌如白雪；腰如束素，齿如含贝；嫣然一笑，惑阳城，迷下蔡。然此女登墙窥臣三年，至今未许也。登徒子则不然：其妻蓬头挛耳，齞唇历齿，旁行踽偻，又疥且痔。登徒子悦之，使有五子。王孰察之，谁为好色者矣。”
Thiên
hạ chi giai nhân mạc nhược Sở quốc, Sở quốc chi lệ giả, mạc nhược thần lí, thần
lí chi mĩ giả mạc nhược thần đông gia chi tử. Đông gia chi tử, tăng chi nhất
phân tắc thái trường, giảm chi nhất phân tắc thái đoản; trứ phấn tắc thái bạch,
thi chu tắc thái xích; mi nhược thuý vũ, cơ nhược bạch tuyết; yêu nhược thúc tố,
xỉ nhược hàm bối; yên nhiên nhất tiếu, hoặc Dương Thành, mê Hạ Thái. Nhiên thử
nữ đăng tường khuy thần tam niên, chí kim vị hứa dã. Đăng Đồ Tử tắc bất nhiên:
kì thê bồng đầu luyến nhĩ, nghiễn thần lịch xỉ, bàng hành củ lũ, hựu giới thả
trĩ. Đăng Đồ Tử duyệt chi, sử hữu ngũ tử. Vương thục sát chi, thuỳ vi háo sắc
giả hĩ.
(Người
đẹp trong thiên hạ, chẳng có ai sánh lại với người đẹp nước Sở, người đẹp nước
Sở chẳng có ai sánh lại với người đẹp ở quê nhà của thần, người đẹp ở quê nhà
thần chẳng có ai sánh lại với cô gái bên hàng xóm phía đông nhà thần. Cô gái
bên nhà phía đông đó, nếu tăng cao thêm một phân thì quá cao, nếu giảm bớt một
phân thì quá lùn; thoa phấn thì quá trắng, bôi son thì quá đỏ; cặp mày như lông
thuý điểu, da trắng như tuyết; eo thon như buộc chặt, răng đều như hạt bắp; đẹp đến nỗi khi cười lên, làm mê hoặc con trai ở Dương Thành, làm
say đắm con trai nơi Hạ Thái. Nhưng người đẹp đó trèo tường nhìn trộm thần đã
ba năm, mà thần đến nay vẫn chưa bằng lòng kết bạn. Còn Đăng Đồ Tử thì lại
không thế: Vợ anh ta đầu bù tai quắp, môi hở răng lại không đều, lưng còng bước
đi khập khiễng, ghẻ lở đầy người. Đăng Đồ Tử vô cùng say mê, sinh với cô ta năm
người con. Xin đại vương xét kĩ, rốt cuộc thì ai là người háo sắc?)