虞, 芮二国争田而讼, 连年不决. 乃相谓曰: “西伯仁也,
盍往质之?”
入其境, 则耕者让畔, 行者让路. 入其朝,
士让大夫, 大夫让于卿. 虞, 芮之君说:
“嘻! 吾侪小人也, 不可以入君子之朝.” 遂自相与退, 咸以所争之田为间田也.
孔子曰: “以此观之, 文王之道, 其不可加焉.
不令而从, 不教而听, 至矣哉!”
(孔子家語 –
好生第十)
Phiên
âm
Ngu, Nhuế nhị quốc tranh điền nhi tụng, liên niên bất quyết. Nãi tương vị
viết: “Tây Bá nhân dã, hạp vãng chất chi?”
Nhập kì cảnh, tắc canh giả nhượng bạn, hành giả nhượng lộ.
Nhập kì triều, sĩ nhượng đại phu, đại phu nhượng vu khanh. Ngu, Nhuế chi quân
thuyết: “Hi! Ngô sài tiểu nhân dã, bất khả dĩ nhập quân tử chi triều.” Toại tự
tương dữ thoái, hàm dĩ sở tranh chi điền vi nhàn điền dã.
Khổng Tử viết: “Dĩ thử quan chi, Văn Vương chi đạo, kì bất
khả gia dã. Bất lệnh nhi tùng, bất giáo nhi thính, chí hĩ tai!”
(Khổng
Tử gia ngữ - Hiếu sinh đệ thập)
Dịch
nghĩa
Ngu
và Nhuế hai nước tranh nhau khoảnh ruộng kiện lên quan. Mấy năm liền mà không
giải quyết được. Họ bèn nói với nhau: “Tây Bá (Chu Văn Vương) là người nhân đức,
tại sao chúng ta không đi hỏi ông ấy?”
Hai
người sau khi bước vào lãnh địa của Tây Bá, thấy người cày nhường nhau bờ ruộng,
người đi đường nhường nhau đường. Bước vào triều đình, thấy kẻ sĩ nhường cho
người khác làm đại phu, đại phu nhường cho người khác làm khanh tướng. Quốc quân
hai nước Ngu Nhuế nói rằng: “Ôi! Chúng ta đều là tiểu nhân, không nên bước vào
triều đình của những người quân tử.” Thế là hai người liền quay về, đem khoảnh
ruộng mà tranh nhau bấy lâu nay làm nhàn điền (ruộng không ai canh tác).
Khổng Tử nói rằng: “Nhìn từ việc này, đạo trị quốc của Văn Vương, e là không ai có thể vượt qua được. Không cần phải ban bố mệnh lệnh mà mọi người đã phục tùng, không cần giáo dục mà mọi người đã nghe theo, tốt đẹp cực kì.”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/9/2024
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003