NAM NỮ THỤ THỤ BẤT THÂN
“Nam nữ thụ thụ bất thân” 男女授受不亲 (nam và nữ khi trao và nhận
đồ vật không được thân mật), câu này xuất từ “Mạnh Tử - Li Lâu thượng” 孟子
- 离娄上:
Thuần Vu Khôn viết: ‘Nam nữ thụ thụ bất thân, lễ dư?’ Mạnh
Tử viết: ‘lễ dã.’
淳于髡曰: ‘男女授受不亲, 礼与?’ 孟子曰: ‘礼也.’
(Thuần Vu Khôn hỏi rằng: ‘Nam vả nữ khi trao và nhận đồ vật
không được thân mật, đó là lễ chăng?’ Mạnh tử đáp rằng: ‘Là lễ đó’.)
Câu này biểu đạt quan niệm lễ pháp thời cổ, nói khái quát là
giữa nam và nữ không nên có những động tác và qua lại thân mật. Trong “Lễ kí
– Khúc lễ thượng” 礼记 - 曲礼上 có chép:
Nam nữ bất tạp toạ, bất đồng di giá, bất đồng cân trất, bất
thân thụ. Tẩu thúc bất thông vấn …..
Ngoại
ngôn bất nhập ư khổn, nội ngôn bất xuất ư khổn. Nữ tử hứa giá, anh, phi hữu đại
cố, bất nhập kì môn. Cô tỉ muội nữ tử, tử dĩ giá nhi phản, huynh đệ phất dữ đồng
tịch nhi toạ, phất dữ đồng khí nhi thực. Phụ tử bất đồng tịch.
Nam
nữ phi hữu hành môi, bất tương tri danh; phi thụ tệ, bất giao bất thân.
男女不雜坐, 不同椸枷, 不同巾櫛, 不親受. 嫂叔不通問. …..
外言不入於梱, 內言不出於梱. 女子許嫁, 纓, 非有大故, 不入其門. 姑, 姊, 妹, 女子, 子已嫁而反, 兄弟弗與同席而坐, 弗與同器而食. 父子不同席.
男女非有行媒, 不相知名, 非受幣, 不交不親….
(Nam nữ không được ngồi hỗn tạp với nhau, quần áo nam nữ không
được treo chung giá, không dùng chung khăn lược, đồ vật không được dùng tay đưa
một cách thân mật. Chị dâu và em chồng không được qua lại thăm hỏi nhau. …..
Những
lời bên ngoài không được đưa vào trong nhà, những lời trong nhà cũng không được
đưa ra bên ngoài. Con gái đã đính hôn, phải đeo túi thơm làm băng dây tơ ngũ sắc,
biểu thị đã có chỗ có nơi. Trừ những biến cố trọng đại, nhìn chung người khác
không được vào nơi ở của cô gái. Cô, chị, em gái, con gái đã xuất giá, khi về lại
nhà, anh em trai không được ngồi cùng chiếu, cũng không được dùng chung dụng cụ
dùng để ăn. Cha và con trai không ngồi chung chiếu.
Giữa nam và nữ chưa được mai mối, hai bên không
được biết họ tên của nhau. Bên nhà gái chưa nhận được sính lễ, hai bên cũng không
được thân mật qua lại.)
Những nội dung này là những quy định nghiêm nhặt tỉ mỉ về lễ
tiết mà giữa nam và nữ phải tuân thủ, trừ giữa nam và nữ có mối quan hệ vợ chồng
thì không được phát sinh sự đụng chạm qua lại trực tiếp, nhưng đó chỉ là một số
đề xướng mà các học giả ghi lại. Từ thực tế mà nói, quan niệm lễ pháp này chủ yếu
là của giai tầng quý tộc với nhau phải chấp hành, còn sự qua lại giữa nam và nữ
trong xã hội phổ biến là tương đối tự do, hơn nữa, từ bản thân câu “nam nữ thụ
thụ bất thân” mà nói, cũng là có sự biến thông. Thuần Vu Khôn hỏi Mạnh Tử:
Tẩu nịch tắc viên chi dĩ thủ hồ?
嫂溺則援之以手乎?
(Người chị dâu bị đuối nước thì giơ tay để kéo lên
sao?)
Mạnh Tử đáp rằng:
Tẩu nịch bất viên, thị sài lang dã. Nam nữ thụ thụ bất
thân, lễ dã; tẩu nịch viên chi dĩ thủ giả, quyền dã.
嫂溺不援, 是豺狼也. 男女授受不亲, 礼也; 嫂溺援之以手者, 权也.
(Chị dâu bị đuối nước mà không giơ tay kéo lên thì đó là loài sài
lang. Nam nữ thụ thụ bất thân, là lễ; còn chị dâu bị đuối nước mà giơ tay kéo lên
đó là quyền biến vậy.)
Đó cũng là nói, tuy “nam nữ thụ thụ bất thân” là yêu cầu của
lễ pháp, nhưng trong tình huống đặc biệt cũng cần phải biết quyền biến.
Từ đời Tống trở về sau, sự qua lại tự do giữa nam và nữ bắt
đầu có sự hạn chế nghiêm khắc. Trong “Tốc Thuỷ gia nghi” 涑水家仪,
Tư Mã Thiên có nói:
Phàm là cung thất, tất phải có sự phân biệt trong ngoài,
trong ngoài chốn thâm cung không cùng chung giếng, không chung nhà tắm, không
chung nhà xí. Nam lo việc bên ngoài, nữ lo việc bên trong. Ban ngày đàn ông vô
cớ, không được ở trong phòng riêng, đàn bà vô cớ, không được nhìn vào bên trong,
Ban đêm đàn ông đi phải có đuốc, đàn bà nếu có việc phải ra ngoài, tất phải che
mặt. Đầy tớ nam, trừ phi có việc hoặc có sự cố, thì không được vào trung môn.
Khi vào trung môn, đàn bà phải tránh, nếu tránh không kịp thì phải che mặt. Đầy
tớ gái vô cớ, không được ra khỏi trung môn, nếu có việc phải ra khỏi trung môn,
thì cũng phải che mặt.
Đây rõ ràng là đem không gian hoạt động của phụ nữ hạn chế chỉ ở trong nhà, nó thể hiện nam quyền mạnh mẽ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/9/2024
Nguồn
BẤT KHẢ BẤT TRI ĐÍCH 3000 CÁ VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC
不可不知的 3000个文化常识
Biên soạn: Tinh Hán 星汉