誤服瓊漿慢慢嫦娥奔月殿
堅持玉杵匆匆白兔赴蟾宮
Ngộ phục quỳnh tương, mạn mạn
Thường Nga bôn nguyệt điện
Kiên trì ngọc chử, thông thông bạch thố phó thiềm cung
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 17/9/2024
Trung thu năm Giáp Thìn
“Nguyệt
điện” 月殿và “thiềm
cung” 蟾宮đều là
biệt xưng của mặt trăng.
Ngọc
chử 玉杵: chày
ngọc.
Mạn
mạn 慢慢: từ từ,
chậm rãi.
Thông
thông 匆匆: vội
vàng.
-Vế
trên xuất từ điển “Thường Nga bôn nguyệt” 嫦娥奔月
Truyền thuyết kể rằng, vào thời viễn cổ,
trên bầu trời có đến 10 mặt trời, nóng như thiêu đốt, bách tính không sống nổi.
Hậu Nghệ 后羿võ nghệ cao cường lại có tài
thiện xạ, quyết tâm trừ hại cho dân, ông lần lượt bắn rụng 9 mặt trời. chỉ chừa
lại một. Mọi người vô cùng kính trọng, xin theo học võ nghệ, trong đó có Bàng
Mông 逄蒙, một kẻ tham lam gian trá. Vợ
Hậu Nghệ là Thường Nga 嫦娥(vốn tên là
Hằng Nga 姮娥, sau vì tị huý Hán Văn Đế
Lưu Hằng 刘恒, người ta đã đổi thành Thường
Nga), một cô gái xinh đẹp. Hậu Nghệ được Tây Vương Mẫu ban cho tiên dược, uống
vào có thể thành tiên trường sinh bất lão. Hậu Nghệ không muốn rời xa Thường
Nga nên không uống, giao cho Thường Nga cất giữ. Bàng Mông biết được, sinh lòng
muốn lấy. Một ngày nọ, Hậu Nghệ dẫn đám đệ tử ra đi, Bàng Mông giả vờ đau bệnh
xin ở lại. Tối đến, Bàng Mông cầm kiếm bức Thường Nga giao thuốc. Thường Nga
nghĩ bụng, đã thuốc là “trường sinh bất lão” thì có uống cũng không chết, thế
là nàng lanh trí lén nuốt lấy. Bàng Mông lục tìm khắp nơi nhưng không thấy. Sau
khi uống thuốc, Thường Nga cảm thấy thân thể nhẹ nhàng, đột nhiên bay lên, bay
đến tận cung trăng.
Hậu Nghệ trở về không thấy Thường Nga,
đau buồn khôn xiết, ngước nhìn trời cao, thấy trên mặt trăng thấp thoáng dáng
người, thì ra là người vợ của mình. Hậu Nghệ nhắm hướng bước tới, nhưng bước tới
3 bước thì mặt trăng lùi lại 3 bước, không thể nào lên được. Để kỉ niệm Thường
Nga, dân trong làng bày hoa quả bánh trái trong sân để chúc phúc. Từ đó về sau,
hàng năm vào tết Trung thu rằm tháng 8 âm lịch, trong dân gian có tục bày hoa
quả cúng trăng, cầu mong mọi người được đoàn viên an lạc.
-Vế
dưới xuất từ điển “Ngọc thố đảo dược” 玉兔搗葯 (thỏ ngọc giã thuốc)
Đây cũng là một trong những câu chuyện
truyền thuyết thần thoại. Tương truyền trên mặt trăng có một con thỏ, toàn thân
khiết bạch như ngọc, cho nên cũng gọi là “ngọc thố” 玉兔. Thỏ trắng này cầm chạy ngọc, quỳ dưới đất giã thuốc,
thuốc thành dâng lên cho con cóc, uống lâu dài có thể trường sinh thành tiên.
Sau này, “ngọc thố” 玉兔trở thành đại từ chỉ mặt trăng.
Tạm
dịch
Uống lỡ thuốc tiên, Thường Nga tù từ bay lên nguyệt điện
Cầm chặt chày ngọc,
thỏ trắng vội vàng chạy đến thiềm cung