信口雌黄
雌黄慣用坑廉耻
鼓舌搖唇又不離
說話必須堅信意
莫如粉蝶息還飛
Thư hoàng quán dụng khanh liêm sĩ
Cổ thiệt dao thần hựu bất li
Thuyết thoại tất tu kiên tín ý
Mạc như phấn điệp tức hoàn phi
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 02/8/2024
Tín khẩu thư hoàng 信口雌黄:
Không chịu nghĩ đến chân tướng sự thực, buộc miệng tuỳ ý giảng bậy hoặc tuỳ ý phê
bình.
Thư
hoàng 雌黄là loại
khoáng vật sắc vàng. Thời cổ người ta thường viết lên giấy màu vàng, mỗi khi viết
sai viết, muốn xóa bỏ chữ đó, người ta đã dùng thư hoàng bôi lên, rồi viết lại.
Điển
xuất từ “Tấn thư – Vương Diễn truyện” 晉書 - 王衍傳.
Thời
Nguỵ Tấn Nam Bắc triều, do bởi hoàn cảnh động loạn không yên, tư tưởng thanh
tĩnh vô vi của Lão Trang rất thịnh hành. Nhiều người thích dùng tư tưởng Lão
Trang làm nội dung bàn luận, Vương Diễn là một người trong số đó. Mỗi khi luận
bàn triết lí huyền diệu của Lão Trang, Vương Diễn nói thao thao bất tuyệt, cho
dù có sai, hoặc có chỗ không thông, ông tuỳ ý sửa đổi, giống như trong miệng có
sẵn thư hoàng, mọi người nói ông là “Khẩu trung thư hoàng”.
Lí
Thiện 李善 khi chú “Tấn Dương Thu” 晉陽秋của
Tôn Thịnh 孫盛đời Tấn
nói rằng:
王衍, 字夷甫, 能言, 於意有不安者, 輒更易之, 時號口中雌黄.
Vương
Diễn, tự Di Phủ, năng ngôn, ư ý hữu bất an giả, triếp canh dịch chi, thời hiệu
khẩu trung thư hoàng.
(Vương
Diễn tự là Di Phủ, giỏi ăn nói, mỗi khi ý nghĩ có chỗ không ổn, ông liền sửa đổi,
đương thời đặt cho ông hiệu là “khẩu trung thư hoàng”.)
Từ
câu chuyện đó, Trung Quốc có thành ngữ “Tín khẩu thư hoàng”.
Khanh liêm sĩ 坑廉耻:
chôn lấp liêm sĩ
Cổ thiệt dao thần 鼓舌搖唇:
cũng nói “dao thần cổ thiệt”, tức khua môi múa mép.
Điển
xuất từ “Trang Tử - Đạo Chích” 庄子 - 盜跖:
不耕而食, 不织而衣, 搖唇鼓舌, 擅生是非, 以迷天下之主.
Bất
canh nhi thực, bất chức nhi ý, dao thần cổ thiệt, thiện sinh thị phi, dĩ mê
thiên hạ chi chủ.
(Không
chịu cày cấy mà lại được ăn no, không dệt vải mà lại được mặc ấm, chỉ dựa vào
việc khua môi múa mép, giỏi gây chuyện thị phi để mê hoặc vị quân chủ trong
thiên hạ.)
Hai câu cuối tạm dịch từ câu ca
dao Việt Nam
Nói lời
phải giữ lấy lời
Đừng
như con bướm đậu rồi lại bay