无云和尚
无云和尚, 不知何许人. 康煕中, 挂单河间资胜寺, 终日默坐, 与语亦不答. 一日, 忽登禅床, 以界尺拍案一声, 泊然化去. 视案上有偈曰:
削发辞家净六尘
自家且了自家身
仁民爱物无窮事
原有周公孔圣人
佛法近墨此僧乃近于杨.
(纪昀 - 阅微草堂笔记)
VÔ
VÂN HOÀ THƯỢNG
Vô Vân hoà thượng, bất tri
hà hử nhân. Khang Hi trung, quải đơn Hà Gian Tư Thắng tự, chung nhật mặc toạ, dữ
ngữ diệc bất đáp. Nhất nhật, hốt đăng thiền sàng, dĩ giới xích phách án nhất
thanh, bạc nhiên hoá khứ. Thị án thượng hữu kệ viết:
Tước phát từ
gia tịnh lục trần
Tự gia thả liễu
tự gia thân
Nhân dân ái vật
vô cùng sự
Nguyên hữu Chu
Công Khổng Thánh nhân
Phật pháp cận Mặc, thử tăng nãi cận vu Dương.
(Kỉ Vân – Duyệt Vi Thảo Đường bút kí)
VÔ VÂN HOÀ THƯỢNG
Vô Vân hoà thượng, không biết người ở đâu. Khoảng thời
Khang Hi, ông đến tạm trú tại chùa Tư Thắng ở Hà Gian, cả ngày ngồi im không
nói năng gì, ai hỏi cũng không đáp. Ngày nọ, tăng bỗng nhiên bước lên thiền
sàng, dùng cây thước đập xuống án một cái, rồi im lặng mà toạ hoá. Nhìn trên án
thấy có một bài kệ:
Cạo tóc từ biệt gia đình tẩy
sạch sáu trần
Bản thân cũng đã xong việc của
bản thân
Với những việc yêu dân yêu vật
Đã có Chu Công và Khổng Thánh
nhân lo
Phật gia chủ trương gần với Mặc Tử (1), thế mà Vô Vân hoà thượng lại tiếp cận với Dương Chu (2).
Chú của người
dịch
1-Mặc Tử 墨子: tức Mặc Địch 墨翟, người nước Lỗ thời Chiến Quốc, chủ trương “kiêm ái” 兼愛 (yêu
khắp, yêu người như yêu chính bản thân mình).
2-Dương Chu 楊朱: cũng gọi là Dương Tử 楊子, người thời Chiến Quốc, chủ trương “vị ngã” 爲我 (vì mình, chỉ biết có mình).
Kỉ Vân 纪昀 (1724 – 1805):
tự Hiểu Lam 晓岚, một tự khác là Xuân Phàm 春帆,
về già có hiệu là Thạch Vân 石云, đạo hiệu Quán Dịch
Đạo Nhân 观弈道人, người huyện Hiến 献
Trực Lệ 直隶 (nay là thành phố Thương Châu 沧州 Hà Bắc 河北).
Kỉ Vân là chính trị gia, văn học
gia đời Thanh, quan viên thời Càn Long 郓隆,
giữ qua các chức Tả đô ngự sử, Binh bộ Thượng thư, Lễ bộ Thượng thư, Hiệp biện
Đại học sĩ gia Thái tử Thái bảo, từng nhậm chức Tổng toản tu biên soạn bộ Tứ khố toàn thư 四库全书.
Kỉ Vân học rộng biết nhiều,
bác lãm quần thư, giỏi thơ cùng biền văn, đặc biệt sở trường về khảo chứng huấn
hỗ. Lúc trẻ tài hoa dồi dào, huyết khí phương cương, về già thế giới nội tâm của
ông ngày càng khép lại. Duyệt Vi Thảo Đường
bút kí là sản vật của tâm cảnh đó. Thơ văn của ông được môn nhân sưu tập,
biên thành bộ Kỉ Văn Đạt Công di tập 纪文达公遗集.
Tháng 2 năm Gia Khánh 嘉庆 thứ 10 (năm 1805), Kỉ Vân bệnh và qua đời. Nhân 2 câu
trong “Gia Khánh đế ngự tứ bi văn” 嘉庆帝御赐碑文
Mẫn nhi hiếu học khả vi văn
Thụ chi dĩ chính vô bất đạt
敏而好学可为文
授之以政无不达
(Siêng năng ham học có thể làm văn
Giao cho chính sự không việc gì là không đạt)
nên khi mất, ông có tên thuỵ là Văn Đạt 文达.
Duyệt Vi Thảo Đường bút kí 阅为草堂笔记 : tổng cộng hơn 38 vạn chữ, 24 quyển, toàn sách chi
là 5 mục lớn, gồm:
- Loan Dương tiêu hạ lục 滦阳消夏录 6 quyển
- Như thị ngã văn 如是我闻 4 quyển
- Hoè Tây tạp chí 槐西杂志 4 quyển
- Cô vọng thính chi 姑妄听之 4 quyển
- Loan Dương tục lục 滦阳续录 6 quyển
biên soạn liên tục từ năm Càn Long thứ 54 (năm 1789) đến
năm Gia Khánh thứ 3 (năm 1798) mới hoàn thành. Năm Gia Khánh thứ 5 (1800) môn
nhân của ông là Thịnh Tài Ngạn 盛财彦 tập hợp san khắc ấn
hành.
Toàn
sách chủ yếu ghi chép những chuyện liên quan đến hồ li thần quỷ, mục đích ở chỗ khuyến thiện trừng ác. Tuy
không thiếu những giáo thuyết nhân quả báo ứng, nhưng thông qua miêu tả, đã phản
ánh được sự hủ bại và hắc ám của xã hội phong kiến.
Theo http://baike.baidu.com/item
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/8/2024
Nguồn
DUYỆT VI THẢO ĐƯỜNG BÚT KÍ
阅为草堂笔记
(Thanh) Kỉ Vân 纪昀biên
soạn
Phương Hiểu 方晓 chú dịch
Vũ Hán . Sùng Văn thư cục xuất bản, 2007