PHỤC TRẠM
Phục Trạm 伏湛 (? – năm 37), tự Huệ Công 惠公. Tể tướng thời Quang Vũ Đế 光武帝 nhà Đông Hán, một trong những hiền tướng. Bệnh mất.
Phục Trạm 伏湛, người Đông Vũ 东武 Lang Da 琅玡 (nay là Chư Thành 诸城tỉnh Sơn Đông 山东). Phụ thân Phục Lí
伏理là danh nho thời Tây Hán. Phục Trạm kế thừa phụ nghiệp, từ nhỏ đã
học kinh điển nho gia. Sau khi thành niên, nghiên cứu nho gia, tự thể nghiệm,
hiếu thảo với song thân, kính trọng bạn bè, yêu mến anh em, có danh tiếng ở địa
phương, học trò theo ông học nho đạt đến cả mấy trăm người. Thời Thành Đế 成帝nhà Tây Hán, ông được làm “Bác sĩ đệ tử” 博士弟子, sau lại 5 lần thăng chức. Đến triều Tân 新 của Vương Mãng 王莽, ông làm “Tú y chấp
pháp” 绣衣执法, phụ trách giám sát quan viên, xử lí đại án
quan viên phạm pháp. Về sau lại được thăng làm “Hà Nội thuộc chính” 河內属正.
Những năm cuối
triều Tân, khi Lục lâm quân 绿林军 - nông dân khởi
nghĩa, hoàng tộc triều Tây Hán là Lưu Huyền 刘玄được quân khởi nghĩa
tiến cử làm hoàng đế, sử gọi là “Canh Thuỷ Đế” 更始帝, Phục Trạm nhậm mệnh
làm Thái thú quận Bình Nguyên 平原. Lúc bấy giờ, đối
mặt với thiên hạ đại loạn, ông có thể xử lí sự biến mà không kinh sợ, còn nói với
thê tử rằng:
-Nay không được mùa, việc ăn uống của hoàng
đế cũng khó mà chu đáo, bách tính lại càng đói khổ. Chúng ta há chỉ biết bản thân
mình ăn no sao?
Bèn cùng với người nhà đem gạo, bổng lộc tiết kiệm được phát chẩn
cho người nghèo trong làng. Trong nhất thời, đến nhà ông ăn cơm có đến cả trăm
nhà. Một bộ hạ của ông thấy lòng dân có thể dùng, bèn thuyết phục ông thừa cơ
chiêu binh mãi mã, cử hành khởi nghĩa. Ông liền lập tức chém đầu người nọ, treo
đầu trên cửa thành để thị chúng. Cho nên, quận Bình Nguyên chưa từng phát sinh
binh tai, cục diện tương đối ổn định.
Năm 25, Lưu Tú 刘秀 xưng đế. Lưu Tú nhân vì từ sớm đã nghe tiếng của Phục Trạm, liền
triệu ông đến nhậm chức “Thượng thư” 尚书, mệnh cho ông dựa
theo chế độ triều Tây Hán mà định ra các hạng mục chế độ của vương triều mới. Đương
thời, Đại tư đồ Đặng Vũ 邓禹nhân lãnh binh tây
chinh, chức Tể tướng trên thực tế còn trống, Lưu Tú liền bái Phục Trạm làm “Tư
trực” 司直, xử lí công việc của “Đại tư đồ” 大司徒 (tức thay Tể tướng). Lưu Tú mỗi lần xuất chinh, đều mệnh cho ông
ở lại giữ đô thành, tổng quản bách ti, trở thành Tể tướng trên thực tế.
Năm 27, nhân vì Đặng
Vũ bị quân Xích Mi 赤眉đánh bại mà từ bỏ
chức Tướng. Lưu Tú nhậm mệnh Phục Trạm làm “Đại tư đồ”, phong Dương Đô Hầu 阳都侯.
Phục Trạm sinh ra
ở Sơn Đông 山东, nhưng rất có uy tín ở vùng Thanh Châu 青州, Từ Châu 徐州. Đương thời, bọn Từ
Dị Khanh 徐异卿 tụ tập mấy vạn người, chiếm cứ vùng Phú Bình 富平của quận Bình Nguyên để chống lại Lưu Tú. Lưu Tú phái binh đi trấn
áp, nhiều lần mà không thắng. Từ Dị Khanh phao lời rằng:
-Chúng tôi chỉ
bằng lòng hàng phục với Tư đồ Phục Công.
Lưu Tú bèn phái ông
đến Phú Bình chiêu hàng. Ông vừa mới đến, Từ Dị Khanh trong ngày đó đã hàng,
theo ông trở về Lạc Dương 洛阳.
Mùa đông năm 27,
Lưu Tú rời kinh thân chính, mệnh cho Phục Trạm lưu thủ kinh thành. Ông theo lễ
chế dẫn bách quan đi tế tự tông miếu. Có sự việc là Hà Nam doãn 河南尹và Tư lệ hiệu uý 司隶校尉tại tông miếu
tranh cãi, sau vụ đó ông chưa kịp tâu lên Lưu Tú, bị Lưu Tú miễn chức Tướng, đồng
thời giáng phong làm Bất Kì Hầu 不其侯. Thái thú Nam Dương
南阳là Đỗ Thi 杜诗từng dâng thư kêu
oan cho Phục Trạm, ca ngợi Phục Trạm liêm khiết thương dân, thiện ác rõ ràng,
thông đạt quốc chính, bác học đa tài, tấu xin khởi dụng lại ông. Lưu Tú không đồng
ý.
Mùa hạ năm 37, Lưu Tú mới khiển sứ mệnh cho Phục Trạm vào triều nhậm chức, nhưng chưa kịp đến thì bị trúng nắng mà chết.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/7/2024
Nguyên tác Trung văn
PHỤC TRẠM
伏湛
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ
TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm
Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất
bản xã, 1999