一翦梅
清客玄英任雪飛
凌寒骨傲
五瓣疏枝
從容恬淡裡斜暉
風月黄昏
獨占芳菲
高雅堅强不肯移
幾度分期
介甫曾詩
數枝墻角又先開
有暗香來
君子無疑
NHẤT TIỄN MAI
Thanh khách Huyền
anh nhậm tuyết phi
Lăng hàn cốt ngạo
Ngũ biện sơ chi
Thung dung điềm đạm
lí tà huy
Phong nguyệt hoàng
hôn
Độc chiếm phương
phi
Cao nhã kiên cường
bất khẳng di
Kỉ độ phân kì
Giới Phủ tằng thi
Sổ chi tường giác
hựu tiên khai
Hữu ám hương lai
Quân tử vô nghi
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/7/2014
Thanh khách 清客: Biệt xưng của hoa mai. Nhân
cách hoá hoa mai, hoa nở trong mùa đông lạnh, cho nên có biệt xưng là “thanh
khách”. Diêu Khoan 姚宽đời Tống trong “Tây khê tùng ngữ – Thập khách” 西溪丛语 - 十客có câu:
梅花为清客
Mai hoa vi thanh khách
(Hoa mai gọi là thanh khách)
Huyền anh 玄英: Biệt xưng của mùa đông. Trong “Nhĩ
nhã – Thích thiên” 尔雅 - 释天 có câu:
春为青阳, 夏为朱明, 秋为白藏, 冬为玄英.
Xuân
vi Thanh dương, hạ vi Chu minh, thu vi Bạch tàng, đông vi Huyền anh.
(Mùa
xuân gọi là Thanh dương, mùa hạ gọi là Chu minh, mùa thu gọi là Bạch tàng, mùa
đông gọi là Huyền anh.)
Giới Phủ 介甫: Tức Vương An Thạch 王安石 đời Tống.
Vương An Thạch 王安石 (1021 – 1086), tự Giới Phủ 介甫, hiệu Bán Sơn 半山, Hán tộc, người Phủ Châu 抚州 (nay là Thượng Trì 上池 huyện Đông Hương 东乡thành phố Phủ Châu 抚州 Giang Tây 江西). Ông là tư tưởng gia, chính trị
gia, văn học gia, cải cách gia nổi tiếng thời Bắc Tống. Cùng với Hàn Dũ 韩愈, Liễu Tông Nguyên 柳宗元 … được gọi chung là “Đường Tống
bát đại gia” 唐宋八大家 (1). Năm Hi Ninh 熙宁thứ 2 (năm 1069), làm Tham tri
chính sự 参知政事
từ năm Hi Ninh thứ 3 trở đi, ông hai lần nhậm chức Đồng trung thư môn hạ Bình
chương sự 同中书门下平章事,
tiến hành tân pháp. Năm Hi Ninh thứ 9 sau khi bị bãi Tướng. ông ẩn cư, bị bệnh
và qua đời ở Chung Sơn 钟山Giang Ninh 江宁(nay là thành phố Nam Kinh 南京Giang Tô 江苏), thuỵ hiệu là “Văn” 文, được gọi là Vương Văn Công 王文公. Chính trị biến pháp của ông đối
với xã hội kinh tế hậu kì thời Bắc Tống có ảnh hưởng sâu rộng,
Vương
An Thạch có bài “Mai hoa” 梅花rất nổi tiếng.
墙角数枝梅
凌寒独自开
遥知不是雪
为有暗香来
Tường giác sổ chi
mai
Lăng hàn độc tự
khai
Dao tri bất thị
tuyết
Vi hữu ám hương
lai
(Mấy cây mai nơi góc tường
Vươn lên trong cái rét, riêng
mình nở hoa
Nhìn xa xa thấy màu trắng của
hoa tinh khiết biết không phải là tuyết
Bởi vì từng đợt từng đợt hương
ngầm của hoa bay đến)
“Mai
hoa” 梅花là
bài ngũ ngôn tuyệt cú do thi nhân Vương An Thạch 王安石thời Bắc Tống sáng tác. Hai câu
đầu của bài thơ, tả mấy cây mai nơi góc tường không sợ cái rét, mạnh mẽ vươn
lên, riêng mình nở hoa. Hai câu sau nói đến mùi hương ngầm của hoa. Tác giả
nhân cách hoá hoa mai, kiên cường mạnh mẽ vươn lên trong cái rét, ví với phẩm
cách cao quý, và mùi hương ngầm thấm vào lòng người, tượng trưng cho người tài
hoa tràn đầy. Cũng chính là lấy sự kiên cường và phẩm cách cao khiết của hoa
mai để ví với thi nhân, dù ở vào hoàn cảnh gian nan vẫn luôn giữ tiết tháo.
https://baike.baidu.com/item/%E6%A2%85%E8%8A%B1/2659664
Quân tử 君子: Hoa mai là một trong “tứ quân
tử”, gồm mai 梅,
lan 蘭,
trúc 竹,
cúc 菊.
Hoa mai nở trong mùa đông lạnh, ngạo sương đấu tuyết, kiên cường cao nhã. Hoa
lan sắc đạm hương thanh, sinh trưởng nơi u tịch, nhưng luôn toả mùi hương. Trúc
trải qua mùa đông vẫn không héo úa, cương trực khí tiết, tiêu sái ung dung. Hoa
cúc thanh lệ đạm nhã, hương khí tập nhân, trăm hoa héo úa riêng cúc vẫn tươi,
ngạo nhiên bất khuất.
Mai,
lan, trúc, cúc được xem là tượng trưng cho quân tử.