VÌ SAO “THIÊN KIM” TRỞ THÀNH ĐẠI XƯNG CHỈ THIẾU NỮ
Tương truyền, Chu
U Vương 周幽王có được một người đẹp tên là Bao Tự .褒姒 Để cho người đẹp cười, Chu U Vương vắt óc tìm đủ mọi cách nhưng cũng không được như ý.
Về sau, Quắc Thạch Phủ 虢石父hiến kế, đó là đốt
lửa tại Li Sơn 骊山để giễu cợt chư hầu. Bao Tự nhìn thấy các lộ chư hầu
thanh thế rầm rộ kéo nhau tới, rồi lại tiu nghỉu rời đi, cảm thấy buồn cười, thế
là bụm miệng cười phá lên. Chu U Vương nhìn thấy vô cùng vui mừng. Nhân vì khó
mà làm cho người đẹp cười, nên đã ban thưởng “thiên kim” 千金 cho
Quắc Thạch Phủ. Thế là “thiên kim” có mối quan hệ với người đẹp.
Từ xưa tới nay, những cô gái của các nhà giàu có thường được
gọi là “thiên kim tiểu thư” 千金小姐. Tiểu thư là từ tôn
xưng có thể lí giải, nhưng tại sao trước từ “tiểu thư” lại thêm hai chữ “thiên
kim”.
Vào thời cổ, “kim” 金là
một loại hoá tệ. Thời Tần Hán, kim chỉ loại đồng vàng (hoàng đồng 黄铜), thiên kim là loại tiền đa phần do đồng vàng đúc thành.
Thế là, người ta đem “thiên kim” 千金dẫn đến ý nghĩa “quý
trọng nan đắc” 贵重难得(quý giá khó có).
Lí Bạch 李白 đời Đường có thơ rằng:
Ngũ hoa mã
Thiên kim cừu
Hô nhi tương xuất hoán mĩ tửu
Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.
五花马
千金裘
呼儿将出換美酒
与尔同销万古愁
(Rượu ngũ hoa
Áo cừu thiên kim
Bảo con đem đổi lấy rượu ngon
Cùng với anh tiêu nỗi sầu vạn cổ)
“Thiên kim” 千金 trong đó ý là nói hào
phóng tiêu sái, xem kim tiền như vật thường, cho dù có trân quý bao nhiêu cũng
không bằng một bình rượu đục.
Từ “thiên kim” 千金được dùng để xưng hô
con người, theo truyền thuyết là bắt nguồn từ quan Tư đồ Tạ Lặc 谢肋nhà Lương, tương truyền năm lên 10 tuổi ông đã giỏi thơ
văn, hành văn trôi chảy. Ngày nọ, ông cùng phụ thân là Tạ Trang 谢庄khi dạo chơi ở núi, nhấc bút thành thơ, văn không thêm
bớt. Tể tướng Vương Cảnh Văn 王景文trông thấy khen tặng
không thôi, đặt cho xưng hiệu là “thần đồng” 神童.
Tạ Trang nghe qua rất đắc ý, thể là cảm kích nói rằng:
-Cháu là “thiên kim” của nhà tôi đấy.
Từ đó về sau, phàm là nam tử tài hoa đều được gọi là “thiên
kim” 千金. Không những mang ý nghĩa khó có, mà còn hình dung
người được quý trọng.
“Thiên kim” 千金được dùng để chỉ thân
phận tiểu thư là bắt đầu từ vở “Tiết Nhơn Quý” 薛仁贵trong
tạp kịch đời Nguyên. Trong vở kịch đã đem con gái của nhà quan gọi là “thiên
kim tiểu thư” 千金小姐. Về sau, nhiều kịch bản của hai thời Minh Thanh, con
gái nhà quan đều được xưng là “thiên kim tiểu thư”.
“Thiên kim” 千金cũng trở thành đại xưng chỉ thiếu nữ.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 28/6/2024
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013