CHỜ NGÀY NHẢY SÓNG ĐỢI TUẦN HOÁ LONG (1990)
Điển xuất từ thành ngữ “Ngư dược Long Môn” 鱼跃龙门,
cũng gọi là “Lí ngư khiêu Long Môn” 鲤鱼跳龙门, tức cá chép vượt Long Môn
hoá rồng, dùng để ví sự nghiệp thành công hoặc địa vị thăng cao, công danh hiển
đạt.
“Ngư dược Long Môn” 龍門là truyền thuyết dân gian của Trung Quốc cổ đại, chỉ việc cá
chép ở Hoàng Hà 黃河vượt qua Long Môn.
Trong “Tân thị Tam Tần kí” 辛氏三秦记có
chép:
Hà Tân nhất danh Long Môn, Vũ tạc sơn khai môn, khoát nhất
lí dư, Hoàng Hà tự trung lưu hạ, nhi ngạn bất thông xa mã. Mỗi phùng xuân chi tế,
hữu hoàng lí ngư nghịch lưu nhi thướng, đắc quá giả tiện hoá vi long.”
河津一名龙门, 禹凿山开门,阔一里馀,黄河自中流下,而岸不通车马.每逢春之际,有黄鲤鱼逆流而上,得过者便化为龙.
(Vùng Hà Tân còn có tên là Long Môn, ông Vũ đục núi khơi dòng,
rộng hơn một dặm, Hoàng Hà từ trong đó tuôn chảy xuống dưới, bên bờ ngựa xe
không thông được. Hàng năm cứ vào mùa xuân, có loài cá chép vàng bơi ngược dòng
nước mà tiến lên, con nào vượt qua được sẽ hoá thành rồng.)
https://baike.baidu.com/item/%E9%B1%BC%E8%B7%83%E9%BE%99%E9%97%A8/5992166
Theo truyền thuyết, con
nào vượt qua được sẽ hoá thành rồng, con nào không vượt qua được sẽ bị đánh dấu
trên trán mà quay trở về. Cho nên cá chép ở khu vực Hoàng Hà đa phần trên trán
có sắc đỏ.
Trong bài Tặng Thôi Thị Lang 贈崔侍郎 (bài 1) của Lí Bạch 李白có câu:
Hoàng Hà tam xích lí
Bổn tại Mạnh Tân cư
Điểm ngạch bất thành long
Quy lai bạn phàm ngư
黃河三尺鯉
本在孟津居
點額不成龍
歸來伴凡魚
(Cá chép dài ba xích ở
Hoàng Hà
Vốn cư trú ở Mạnh Tân
Vượt không qua Long Môn bị
đánh dấu trên trán
Quay về làm bạn với cá thường)
“Long Môn” 龍門 cũng gọi là “Vũ Môn” 禹門. Ta thường nói “các chép vượt Vũ Môn” hoặc “các chép hoá rồng” cũng là xuất phát từ điển này.
Chờ ngày nhảy sóng đợi tuần
hoá long
Cậy tài sinh cũng xem sao
Vũ Môn ba đợt sóng đào xem khinh
(Nhị độ mai 1997 - 1998)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/6/2023