MINH LINH RỒI SẼ ĐỔI RA ĐÔNG SÀNG (1684)
Minh linh 螟蛉: Một loại sâu có màu xanh trên cây dâu tằm. Con ong đất (quả loã 蜾嬴, ta
thường dịch là con tò vò) bắt sâu minh linh đem về tổ, bảy ngày sau thì hoá
thành con của nó.
Điển xuất từ Thi – Tiểu nhã – Tiểu uyển 詩
- 小雅 - 小宛 (chương 3):
中原有菽
庶民采之
螟蛉有子
蜾嬴負之
教誨爾子
式榖似之
Trung nguyên hữu thúc
Thứ dân thái chi
Minh linh hữu tử
Quả loã phỉ (phụ) chi
Giáo hối nhĩ tử
Thức cố dĩ (tự) chi
(Nơi đồng băng có cây đậu
Dân chúng đến đó hái
Sâu minh linh có con
Tò vò bắt sâu minh linh đem
về tổ
Hãy dạy dỗ con của ngươi
Dùng cách hay dạy nó để sau
này nó giống theo, mới coi là đã làm tròn trách nhiệm của bản thân)
蜾嬴: âm 果裸 (quả loã)
Chữ 負(phụ) ở đây có phiên thiết là “bồ mĩ” 蒲美, đọc là “phỉ”.
Chữ 似 (tự) ở đây có phiên thiết là “dưỡng lí” 養里đọc “dĩ”.
(“Thi kinh” 詩經, Đài Loan - Trí Dương xuất bản xã ấn hành, 2004)
Về sau, người ta dùng “minh linh” để chỉ con nuôi.
Đông sàng 东床: Chỉ chàng rể, bắt nguồn từ câu chuyện của Vương Hi Chi 王羲之thời Đông Tấn.
Trong Thế thuyết tân ngữ 世说新语của Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆có thuật lại chuyện
của ông:
“Si Thái Uý (Si Giám 郗鉴) tại Kinh Khẩu, sai môn sinh đưa thư cho Vương Thừa
tướng (Vương Đạo 王导) xin được kén rể. Thừa tướng nói với người đem thư của
nhà họ Si:
- Ông ra chái nhà phía đông, tuỳ ý chọn.
Môn
sinh quay về nói lại với Thái uý:
- Mấy chàng trai con Thừa tướng người nào tướng
mạo cũng dễ coi, nghe nói Thái uý muốn kén rể, họ đều làm ra vẻ trang trọng
nghiêm túc. Duy chỉ một người nằm phơi bụng trên giường, giống như là không
nghe gì.
Si Giám
bảo rằng:
- Chính là người này đó.
Sai người
tra hỏi người nọ, thì ra là Dật Thiếu (Vương Hi Chi), bèn gã con gái (Si Tuyền 郗璿) cho.”
(Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆: Thế thuyết tân ngữ 世说新语. Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002)
Tòng quyền cho nghỉ nương nhờ
Minh linh rồi sẽ đổi ra đông sàng
(Nhị độ mai 1683 - 1684)
Nghĩ mình có gái Vân nương
Quyết lòng đành rắp đông sàng đợi ai
(Nhị độ mai 1721 - 1722)
Đinh ninh một việc đông sàng
Chuyện riêng lại phụ mấy hàng dặn sau
(Nhị độ mai
1731 - 1732)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/5/2024