孔子曰: “以富贵而下人,何人不尊;以富贵而愛人,何人不亲.发言不逆,可谓知言矣;言而众向之,可谓知时矣.是故以富而能富人者,欲贫不可得也;以贵而能贵人者,欲贱不可得也;以达而能达人,欲穷不可得也.”
(孔子家語 –
六本第十五)
Phiên
âm
Khổng Tử viết: “Dĩ phú quý nhi há nhân, hà nhân bất tôn; dĩ phú quý nhi ái
nhân, hà nhân bất thân. Phát ngôn bất nghịch, khả vị tri ngôn hĩ; ngôn nhi chúng
hướng chi, khả vị tri thời hĩ. Thị cố dĩ phú nhi năng phú nhân giả, dục bần bất
khả đắc dã; dĩ quý nhi năng quý nhân giả, dục tiện bất khả đắc dã; dĩ đạt nhi năng
đạt nhân giả, dục cùng bất khả đắc dã.”
(Khổng Tử gia ngữ - Lục bản đệ thập
lục)
Dịch
nghĩa
Khổng Tử bảo rằng: “Người đã có được phú quý mà khiêm tốn đối đãi người dưới, thì ai mà chẳng tôn quý người đó; người đã có được phú quý mà yêu mến bảo bọc người khác, thì ai mà không thân với người đó. Nói ra những lời không trái ngược với đạo lí, thì có thể xem là biết nói; nói ra những lời mà mọi người đều hưởng ứng theo, thì có thể xem là biết được thời cơ. Cho nên theo cái giàu của mình mà làm cho người khác cũng giàu theo, thì có muốn nghèo cũng không thể; theo cái sang của mình mà làm cho người khác cũng sang theo, thì có muốn thấp hèn cũng không thể; theo cái thông đạt của mình mà làm cho người khác cũng thông đạt theo, thì có muốn cùng khốn cũng không thể.”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/5/2024
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003