巫山一段雲
暮雨朝雲昔
巫山佳話傳
高唐侍奉楚王眠
廟宇有神仙
姑射之山名著
冰雪飢膚仙子
風姿綽約又從容
四海御飛龍
Mộ vũ
triêu vân tích
Vu Sơn
giai thoại truyền
Cao Đường
thị phụng Sở vương miên
Miếu vũ hữu thần tiên
Cô Dạ
chi sơn danh trứ
Băng
tuyết cơ phu tiên tử
Phong
tư xước ước hựu thung dung
Tứ hải ngự phi long
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/4/2024
Thượng khuyết 上闋 (đoạn
trên): Điển xuất từ
lời tựa bài Cao Đường phú 高唐赋 của Tống Ngọc 宋玉. Lời tựa viết rằng:
“Trước kia, Sở Tương Vương 楚襄王 cùng
Tống Ngọc 宋玉 đến
chơi ở đài Vân Mộng 云梦,
từ trên cao nhìn ra xa, thấy cảnh tượng ở Cao Đường 高唐 hiện
ra một làn khí mây kì lạ, mới đầu nhìn như đỉnh của một ngọn núi cao, sau đó
nhanh chóng biến đổi hình trạng, trong phút chốc biến hóa vô cùng. Vương sau
khi nhìn thấy mới hỏi Tống Ngọc: “Đó là mây khí gì?” Tống Ngọc đáp rằng: “Đó
chính là triêu vân”. Vương lại hỏi: “Sao gọi là triêu vân?” Tống Ngọc đáp: “Trước
đây tiên vương từng đến săn bắn ở Cao Đường, ngày nọ vì mệt mỏi nên ban ngày ngủ
ở nơi này, nằm mộng thấy một cô gái xinh đẹp đến nói: “Thiếp là thần nữ ở Vu
Sơn, làm khách ở Cao Đường, nghe nói ngài đến chơi ở Cao Đường, thiếp nguyện đến
trải chăn gối cho ngài.” Thế là tiên vương ngủ cùng cô gái. Lúc từ biệt nàng
nói với tiên vương rằng: “Thiếp ở phía nam Vu Sơn, nơi hiểm yếu trên núi cao,
sáng sớm làm mây, chiều tối làm mưa, sớm sớm chiều chiều ở dưới Cao Đường’”.
Sáng sớm hôm sau, tiên vương thức dậy nhìn, quả nhiên giống như những gì cô gái
đã nói. Thế là dựng một ngôi miếu cho nàng, gọi là “Triêu vân” 朝云.
Vương
hỏi: “Khi triêu vân mới xuất hiện có hình trạng như thế nào?” Tống Ngọc đáp:
“Khi mới xuất hiện, um tùm như cây tùng xanh tốt vươn lên, qua một lúc sau,
xinh đẹp yêu kiều như mĩ nữ giương tay áo che lấy mặt trời, như đang ngóng tình
nhân. Bỗng chốc biến đổi hình dạng, nhanh như xe tứ mã, cao như ngọn cờ, mát
như cơn gió, lạnh như cơn mưa. Lúc gió dừng mưa tạnh, không biết là đi đâu”.
Vương hỏi: “Như nay quả nhân có thể đến chơi một chuyến được chăng?’ Tống Ngọc
đáp: “Được”. Vương lại hỏi: “Nơi đó như thế nào?” Tống Ngọc đáp rằng: “Nơi đó
cao lớn sáng rõ, có thể nhìn thấy được rất xa; rộng rãi mênh mông, vạn vật dường
như từ nơi đó sinh ra.Trên tiếp với trời, dưới xuống đến vực, trân kì quái dị,
hùng vĩ tươi đẹp, khó mà nói hết”. Vương bảo rằng: “Khanh thử làm bài phú cho
quả nhân xem thử”. Tống Ngọc đáp: “Vâng”.”
https://baike.baidu.com/item/%E9%AB%98%E5%94%90%E8%B5%8B
Hạ khuyết 下闋 (đoạn
dưới): Điển xuất từ Trang Tử - Tiêu dao du 莊子 - 逍遙遊 :
姑射之山有神人居焉, 飢膚若冰雪, 綽約若處子, 不食五穀, 吸風飲露, 乘雲氣, 御飛龍而遊乎四海之外.
Cô
Dạ chi sơn hữu thần nhân cư yên, cơ phu nhược băng tuyết, xước ước nhược xử tử,
bất thực ngũ cốc. hấp phong ẩm lộ, thừa vân khí, ngự phi long nhi du hồ tứ hải
chi ngoại.
(Trên
núi Cô Dạ có một vị thần nhân cư trú, da trắng như băng tuyết, phong thái nhu
mì như thiếu nữ, không ăn ngũ cốc, chỉ hít gió uống sương, cưỡi khí mây, ngự rồng
bay mà ngao du ngoài bốn biển.)
(“Trang
Tử kim chú kim dịch” 莊子今注今譯Trần
Cổ Ứng 陳鼓應chú
dịch. Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2007)
Từ đoạn văn trên, thành ngữ Trung Quốc có câu “Cô Dạ thần
nhân” 姑射神人vốn
chỉ vị chân nhân đắc đạo trên núi Cô Dạ, sau được mượn phiếm chỉ thiếu nữ xinh
đẹp. Ở đây mượn chi thần nữ.