探春令
嚴寒傲骨
水清溪伴
暗香浮動
瘦枝嫩葉迎風弄
月來影
繁霜重
癯仙清客皆相共
古今人俱頌
五瓣開
院靜昏黄
香到忽見羅浮夢
THÁM
XUÂN LỆNH
Nghiêm hàn ngạo cốt
Thuỷ thanh khê bạn
Ám hương phù động
Sấu chi nộn diệp
nghinh phong lộng
Nguyệt lai ảnh
Phồn sương trọng
Cù tiên thanh
khách giai tương cộng
Cổ kim nhân câu tụng
Ngũ biện khai
Viện tĩnh hôn
hoàng
Hương đáo hốt kiến La Phù mộng
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/4/2024
Ám hương phù động 暗香浮動: Mượn trong bài “Sơn viên tiểu mai” 山园小梅 bài
thứ 1 (gồm 2 bài) của Lâm Bô 林逋 đời Tống.
疏影横斜水清浅
暗香浮动月黄昏
Sơ ảnh hoành tà
thuỷ thanh thiển,
Ám hương phù động
nguyệt hoàng hôn.
(Bóng hoa mai thưa nằm ngang soi
trên dòng nước cạn trong,
Mùi hương ngầm thoang thoảng dưới trăng trong buổi hoàng hôn.)
Cù
tiên 癯仙: Vị tiên nhân gầy, biệt xưng của
hoa mai. Trong bài “Xạ Đích sơn
quan mai” 射的山观梅 của Lục Du 陆游đời Tống có câu:
凌厉冰霜节愈坚
人间那有此癯仙
Lăng lệ băng sương
tuyết dũ kiên
Nhân gian na hữu
thử cù tiên
(Mạnh mẽ vượt qua sương tuyết tiết
tháo càng cững cõi
Chốn nhân gian làm gì có vị cù
tiên này)
Thanh khách 清客: cũng là biệt danh của hoa mai.
Diêu
Khoan 姚宽đời
Tống trong “Tây khê tùng ngữ thập khách” 西溪丛语十客có viết:
梅花为清客
Mai hoa vi thanh khách
(Hoa mai là thanh khách)
Ngũ biện 五瓣: Năm cánh hoa. Theo dân gian
Trung Quốc, hoa mai ngụ ý truyền xuân báo hỉ, bình an cát tường. Người xưa cho
rằng, hoa mai có đủ bốn đức “nguyên, hanh, lợi, trinh”: lúc chưa bung nhuỵ là
“nguyên” 元,
hoa nở là “hanh” 亨,
kết trái là “lợi” 利,
lúc trái chín là “trinh” 贞. Người đời sau thì cho rằng, hoa mai 5 cánh tượng trưng cho
ngũ phúc, tức khoái lạc, hạnh phúc, trường thọ, thuận lợi, hoà bình.
Hôn
hoàng 昏黄: Tức hoàng
hôn.
Trong bài “Cổ tùng quân” 古从军của Lí Kì 李颀đời Đường có câu:
白日登山望烽火
昏黄饮马傍交河
Bạch nhật đăng sơn vọng phong hoả
Hôn hoàng ấm mã bạng Giao Hà
(Ban ngày lên núi quan sát phong
hoả đài
Hoàng hôn dắt ngựa cho uống nước
tựa bên thành cổ Giao Hà)
Vương
Quán 王观đời
Tống trong bài từ theo điệu “Lâm giang tiên” 临江仙cũng đã viết:
燕子归来人去也
此时无奈昏黄
Yến tử quy lai nhân khứ dã
Thử thời vô nại hôn hoàng
(Chim én bay về nhưng người đã
đi mất
Lúc này là hoàng hôn không biết
phải làm sao)
Trong
“Truyện Kiều” câu 1268, Nguyễn Du cũng đã viết:
Song sa vò võ phương trời
Nay hoàng hôn đã lại mai hôn
hoàng
(“Truyện Kiều” 1267 – 1368)
La Phù mộng 羅浮夢: Truyền thuyết kể rằng,
khoảng niên hiệu Khai Hoàng 開皇
nhà Tuỳ, Triệu Sư Hùng 趙師雄đến núi La
Phù 羅浮gặp được một cô gái xinh đẹp,
cả hai cùng uống rượu chuyện trò. Sư Hùng cảm thấy mùi thơm vây lấy cô gái,
ngôn ngữ thanh lệ, bèn uống đến say. Lúc tỉnh dậy, thấy mình đang nằm dưới gốc
cây mai lớn. Về sau người ta dùng “La Phù mộng” 羅浮夢 để chỉ hoa mai.