菩薩蠻
花香鳥語春天媚
清明時節遊人喜
芳草潤溪邊
柳絲長綠烟
白紅爭吐艶
一笑開桃臉
羅袖舞風吹
金蓮步步移
BỒ TÁT MAN
Hoa hương điểu ngữ xuân thiên mị
Thanh minh thời tiết du nhân hỉ
Phương thảo nhuận khê biên
Liễu ti trường lục yên
Bạch hồng tranh thổ diễm
Nhất tiếu khai đào kiểm
La tụ vũ phong xuy
Kim liên bộ bộ di
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 16/4/2024
Đào kiểm 桃臉: Nói tắt
của “đào hoa kiểm” 桃花臉, dùng để ví khuôn mặt của
thiếu nữ đẹp như hoa đào. Như trong bài “Phục ngẫu kiến tam tuyệt” 复偶见三绝của Hàn
Ác 韩偓đời Đường có câu:
Đào hoa kiểm bạc nan tàng lệ
Liễu diệp mi trường dị giác sầu
(Khuôn mặt tựa hoa đào mong manh khó giấu được giọt lệ,
Chân mày dài như lá liễu dễ biết được nỗi sầu.)
Ôn
Như Hầu Nguyễn Gia Thiều trong “Cung
oán ngâm khúc” cũng có viết:
Áng đào kiểm đâm bông não chúng
Khoé thu ba dợn sóng khuynh thành
(câu 13 – 14)
(Theo: Văn Hà Vũ Trung Lập, nhà xuất bản Mũi Cà
Mau, 1997)
Ta
thường dịch “đào kiểm” là “má đào”.
Kim liên 金蓮: Trong
“Nam sử - Tề kỉ hạ - Phế đế Đông
Hôn Hầu” 南史 - 齐纪下 - 废帝东昏侯có chép:
(东昏侯)又凿金为莲 华(花) 以贴地, 令潘妃行其上, 曰: ‘此步步生莲华(花)’.
(Đông Hôn Hầu) hựu tạc kim vi liên hoa dĩ thiếp địa,
linh Phan Phi hành kì thượng, viết: ‘Thử bộ bộ sinh liên hoa dã’.
(Đông
Hôn Hầu lại lấy vàng đúc thành những hoa sen rải trên đất, bảo Phan Phi bước đi
trên đó, nói rằng: ‘Đây là từng bước từng bước nảy ra hoa sen.’)
https://baike.baidu.com/item/%E9%87%91%E8%8E%B2/4022976
“Kim
liên” được dùng để ví bàn chân phụ nữ.
Ta
thường dịch “kim liên” là “gót sen”, “sen vàng”. Như trong “Truyện Kiều” của
Nguyễn Du:
Thì trân thức thức sẵn bày,
Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mé tường.
(câu 377 – 378)
Sương in mặt, tuyết pha thân,
Sen vàng lững thững, như gần như xa.
(câu 189 – 190)
Giác Duyên lên tiếng gọi nàng,
Buồng trong vội dạo sen vàng bước ra.
(câu 3007 – 3008)
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”)