VIÊN SÙNG HOÁN – TRƯỜNG THÀNH CỦA TRIỀU MINH
Viên
Sùng Hoán 袁崇焕 (1584
– 1630), quân sự gia triều Minh, tự Nguyên Tố 元素,
người huyện Đằng 藤Quảng Tây 广西, tổ tịch tại Đông
Quan 东莞 (1) Quảng Đông 广东, đậu Tiến sĩ thời Vạn
Lịch 万历. Năm Thiên Khải 天启thứ
2 (năm 1622), nhậm chức Binh bộ chủ sự, một mình một ngựa xuất quan khảo sát
hình thế, lúc quay về xin được giữ đất Liêu 辽.
Ông xây thành Ninh Viễn 宁远 (nay là Hưng thành 兴城 Liêu Ninh 辽宁), nhiều lần đánh lui quân Hậu Kim 后金 (Thanh
清). Năm Thiên Khải 天启thứ
6, Liêu Ninh đại thắng, ông được thăng
làm Tuần phủ Liêu Đông 辽东. Năm sau Ninh Cẩm 宁锦đại thắng, Hoàng Thái Cực 皇太极 lại đại bại rút
lui. Ông được hoàng đế Sùng Trinh 崇祯trao hàm Binh bộ Thượng
thư, coi sóc quân đội vùng Kế 蓟 Liêu 辽. Năm Sùng Trinh thứ
2 (năm 1629), quân Hậu Kim vây cửa bắc nhập trường thành, bao vây Bắc Kinh 北京. Ông ngày đêm băng nhanh đến cứu viện, nhân vì Sùng
Trinh trúng kế phản gián, cho rằng ông có mật ước với Hậu Kim, nên bị giết oan.
Hoạn
quan triều Minh Nguỵ Trung Hiền 魏忠贤là một đại gian thần,
y gây cho chính sự triều Minh mịt mù chướng khí. Đại hãn Hậu Kim Nỗ Nhĩ Cáp
Xích 努尔哈赤thừa cơ tấn công quân Minh tại Liêu Đông. Năm 1626, Nỗ
Nhĩ Cáp Xích đích thân thống lĩnh 13 vạn đại quân, vượt Liêu Hà 辽河, tấn công Ninh Viễn 宁远,
đồng thời đưa thư buộc Viên Sùng Hoán đầu hàng.
Lúc bấy
giờ, quân Minh ở mấy cứ điểm trấn giữ chung quanh Ninh Viễn đều đã bỏ chạy,
thành Ninh Viễn chỉ còn lại hơn 1 vạn binh sĩ, ở vào tình cảnh cô lập. Nhưng
Viên Sùng Hoán không hề sợ, ông viết bức huyết thư thề quyết sống chết kháng
Kim để khích lệ tướng sĩ. Tiếp đó, Viên Sùng Hoán mệnh lệnh cho toàn bộ bách
tính ngoài thành mang lương thực, dụng cụ vào thành, đốt cháy nhà cửa ngoài
thành, khiến quân Hậu Kim khi tiến vào không có lương thực và không có nơi ẩn nấp.
Ông phân nhiệm vụ cho quan viên trong thành, có người quản việc cung ứng lương
thực, có người thanh tra nội gian. Ông còn phát tin cho tướng quân Minh đang trấn
thủ Sơn Hải Quan 山海关, nếu như phát hiện quan binh của Ninh Viễn đào thoát
về quan nội thì xử trảm.
Nỗ Nhĩ
Cáp Xích thấy Viên Sùng Hoán không chịu hàng, bèn chỉ huy quân đội hùng hổ tấn
công Ninh Viễn. Quân Minh chuẩn bị đầy đủ súng pháo, thuốc nổ, đá … Viên Sùng Hoán tử chiến không lui. Sau đó ông
lại ra lệnh vận dụng đại pháo mà đã chuẩn bị từ sớm, nã vào quân Hậu Kim, giết
chết không ít binh sĩ Hậu Kim.
Quân đội
Hậu Kim công thành liên tiếp hai ngày, đều không thành công, lại thêm Nỗ Nhĩ
Cáp Xích bị trọng thương, không thể không hạ lệnh rút lui. Viên Sùng Hoán thừa
thắng truy sát ra khỏi thành, đuổi địch một mạch hơn 30 dặm thắng lợi mới về lại
thành. Nỗ Nhĩ Cáp Xích về đến Thẩm Dương 沈阳do
vết thương nặng nên đã qua đời, người con thứ 8 của ông là Hoàng Thái Cực 皇太极thay Nỗ Nhĩ Cáp Xích làm Đại hãn nhà Hậu Kim.
Trận
chiến Ninh Viễn là trận đại thắng đầu tiên mà quân đội triều Minh giành được từ
lúc Minh Kim giao chiến. Nó đã ngăn cản được quân Hậu Kim tiến công quan nội, ổn
định và củng cố phòng tuyến Ninh Cẩm 宁锦triều Minh.
Năm
1627, Minh Hi Tông 明熹宗 qua
đời, Sùng Trinh đế Chu Do Kiểm 朱由检 tức vị. Chu Do Kiểm
sớm đã nhìn không quen Nguỵ Trung Hiền, vừa mới lên ngôi, Chu Do Kiểm liền
tuyên bố tội trạng của Nguỵ Trung Hiền, cho Nguỵ Trung Hiền sung quân đến Phụng
Dương 凤阳. Nguỵ Trung Hiền nửa đường tự sát. Chu Do Kiểm lại
cho triệu hồi Viên Sùng Hoán về triều, nhậm mệnh làm Binh bộ Thượng thư, cấp
cho thượng phương bảo kiếm, phụ trách chỉ huy quân sự cả Hà Bắc 河北, Liêu Đông 辽东.
Viên Sùng Hoán về lại Ninh Viễn, tuyển chọn tướng tài, chỉnh đốn đội ngũ, quân kỉ nghiêm minh, sĩ khí phấn chấn. Tổng binh Đông Giang 东江là Mao Văn Long 毛文龙 tác chiến không có sức, báo dối quân công. lại không phục tùng sự chỉ huy của Viên Sùng Hoán. Viên Sùng Hoán sử dụng thượng phương bảo kiếm, giết chết Mao Văn Long. ….. (còn tiếp)
Chú của người
dịch
1- Về âm đọc của
chữ 莞: Trong Khang Hi tự điển 康熙字典, chữ này có mấy
âm đọc như sau:
- Đường vận 唐韻, Tập vận 集韻 phiên thiết là “hồ quan” 胡官,
âm 桓(hoàn), bính âm huán,
một loại cỏ dùng làm chiếu.
- Tập vận 集韻 có phiên thiết là “cô hoàn” 沽還
, âm 關 (quan), bính âm
nghĩa đồng với trên.
- Lại
có phiên thiết là “cổ hoàn” 古丸, âm 官 (quan). Có 東莞 là địa danh. Trong Phương dư thắng lãm 方輿勝覽 có câu:
Quảng Châu lộ hữu Đông Quan huyện.
廣州路有東莞縣
(Lộ Quảng Châu có huyện Đông Quan)
- Một
phiên thiết nữa là “hộ bản” 戶板, âm 皖 (hoản), bính âm nghĩa là mỉm cười.
- Trong
Vận bổ 韻補 có phiên thiết là “khuê viên” 圭園, bính âm jiān tức âm “khiên”.
Như vậy
chữ 莞có
các âm: “hoàn” “quan” “hoản” “khuyên”. Trong 東莞 theo ý riêng, tôi
đọc là “Đông Quan”.
(Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2002, trang 1002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 17/11/2023
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ thuật xuất bản xã. 2015