棘
三槐和九棘
棘卿而貪極
棘署立森森
棘手未曾臨
宦途無荊棘
CỨC
Tam hoè hoà cửu cức
Cức khanh nhi tham cực
Cức thự lập sâm sâm
Cức thủ vị tằng lâm
Hoạn đồ vô kinh cức
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/10/2023
Cức
棘: Loại cây có nhiều gai, dễ móc
vào áo người đi đường.
Theo
“Hán Việt tự điển” của Thiều Chửu:
“Ngày
xưa gọi ba quan công chín quan khanh là “tam hoè cửu cức” 三槐九棘, vì thế đời sau mới gọi các
quan to là “cức” 棘,
như “cức khanh” 棘卿
quan khanh; “cức thự” 棘署dinh quan khanh.”
Cức
thủ 棘手: Do vì gai góc nhiều dễ đâm vào
tay nên “cức thủ” được ví với sự tình khó khăn, rất khó giải quyết.
Kinh
cức 荊棘: Ví nơi gian nan hiểm trở, hoặc
nơi chiến tranh loạn lạc. Nguyên vốn chỉ hai loại thực vật: “kinh” 荊 và “cức” 棘.
- Kinh 荊: là loại cây mọc thành bụi,
cành gốc cứng, ở chốn hoang vu lấp cả lối đi.
Ở chương
30 trong Lão Tử 老子có câu:
Sư chi sở xử, kinh cức sinh yên. Đại quân chi hậu, tất hữu
hung niên.
師之所處, 荊棘生焉.
大軍之後,
必有凶年.
(Nơi
quân đội đến, mọc đầy gai góc. Sau trận đại chiến tất bị mất mùa)