子路戎服见于孔子, 拔剑而舞之, 曰: “古之君子, 以剑自卫乎?”
孔子曰: “古之君子, 忠以为质, 仁以为卫, 不出还堵之室而知千里之外. 有不善, 则以忠化之; 侵暴, 则以仁固之. 何持剑乎.”
子路曰: “由乃今闻此言, 请摄齐以受教.”
(孔子家語 – 好生第十)
Phiên âm
Tử Lộ nhung phục kiến
vu Khổng Tử, bạt kiếm nhi vũ chi, viết: “Cổ chi quân tử, dĩ kiếm tự về hồ?”
Khổng Tử viết: “Cổ chi
quân tử, trung dĩ vi chất, nhân dĩ vi vệ, bất xuất hoàn đổ chi thất nhi tri
thiên lí chi ngoại. Hữu bất thiện, tắc dĩ trung hoá chi; xâm bạo, tắc dĩ nhân cố
chi. Hà trì kiếm hồ.”
Tử Lộ viết: “Do nãi kim
văn thử ngôn, thỉnh nhiếp tề dĩ thụ giáo.”
(Khổng Tử gia ngữ - Hiếu sinh đệ thập)
Dịch nghĩa
Tử
Lộ mặc quân phục bái kiến Khổng Tử, rút kiếm ra múa, hỏi Khổng Tử rằng: “Quân tử thời cổ,
dùng kiếm để tự vệ chăng?”
Khổng
Tử bảo: “Quân tử thời cổ, lấy trung thành làm bản chất, lấy nhân đức để tự
vệ, không ra khỏi nhà mà có thể biết được sự việc ở xa ngàn dặm. Nếu có người
không lương thiện, thì dùng trung thành để giáo hoá họ, gặp phải kẻ hung bạo,
thì dùng nhân đức để chế ngự họ, cần gì phải cầm kiếm.”
Tử Lộ nói rằng: “Do này đến hôm nay mới được nghe những lời này, xin chân thành tiếp nhận những lời dạy của thầy.”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/10/2023
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003