TRUYỀN THUYẾT VỀ KHỞI NGUYÊN CỦA RƯỢU
(kì 4 – hết)
ĐỖ KHANG TẠO TỬU THUYẾT
杜康造酒说
Nói đến Đỗ Khang 杜康, người mà Đỗ Khang phải cám tạ là Tào Tháo 曹操. Trong Đoản ca hành 短歌行 của Tào Tháo có câu:
Hà dĩ giải ưu
Duy hữu Đỗ Khang
何以解忧
唯有杜康
(Lấy gì để giải nỗi u sấu
Chỉ có Đỗ Khang)
Không chỉ khiến cho “Đỗ Khang” 杜康trở thành từ gọi thay cho rượu, mà tự nhiên trở thành
tị tổ của nghề ủ rượu, lại còn có “Đỗ Khang tửu” 杜康酒 danh tiếng đứng
đầu khắp Trung Quốc. Trong Thuyết văn giải
tự 说文解字 có nói:
Nghi Địch tác tửu lao
仪狄作酒醪
Đỗ Khang tác thuật tửu
杜康作秫酒
Theo thi cú, thuyết “Đỗ Khang tạo tửu” 杜康造酒 cũng
đã được lưu truyền rất rộng, danh khí cũng rất lớn, nhưng tính chân thực và
thân phận của Đỗ Khang còn cần phải bàn bạc.
Có học
giả khảo chứng họ “Đỗ” 杜 khởi nguồn từ sau khi Chu Vũ Vương 周武武王 phạt
Thương, đã phong Thỉ Vi thị 豕韦氏 ở đất Đỗ 杜 (nay là phía đông nam thành phố Tây An 西安), đời sau làm quan thời Chu Tuyên Vương 周宣王, nhưng không may bị giết chết, con cháu đào vong sang
nước Tấn, lấy đất phong làm họ, như thế trở về sau, lịch sử uống rượu thời kì Hạ
Thương đã không nói đến.
Còn Đỗ
Khang 杜康, có ghi chép nói rằng:
Đỗ Khang tự Trọng Đinh, tương truyền vi (Bạch Thuỷ) huyện Khang Gia Vệ
nhân, thiện tạo tửu.
杜康字仲丁, 相传为 (白水) 县康家卫人, 善造酒.
(Đỗ Khang, tự là Trọng Đinh,
tương truyền là người của Khang gia vệ ở huyện (Bạch Thuỷ), giỏi làm ra rượu.)
Huyện Bạch Thuỷ 白水ở phía nam cao nguyên Thiểm Bắc, chỗ giao tiếp với
bình nguyên quan trung, ông là đồng hương với Thương Hiệt 仓颉 tạo
chữ, Lôi Tường 雷祥chế tạo đồ gốm, Thái Luân 蔡伦 làm ra giấy, hợp
xưng là “tứ đại hiền nhân” 四大贤人 của huyện Bạch Thuỷ. Khang Gia Vệ 康家卫 còn
lưu lại “Đỗ Khang câu” 杜康沟 , chỗ khởi nguyên của “câu” 沟 có nhãn tuyền,
tương truyền Đỗ Khang lấy nước nơi đây để làm rượu.
Còn có ý kiến cho rằng: Đỗ
Khang 杜康 tức
“Thiếu Khang” 少康vị quốc quân đời thứ 5 của đời Hạ. Thời kì vị quốc
quân đời thứ 4 là Tương 相 phát sinh chính biến. ông Tương 相 bị
giết, thê tử của ông là Mân thị 缗氏 đã mang thai, đào
thoát đến nhà mẹ là Hữu Nhưng thị 有仍氏, sinh ra Thiếu
Khang. Thiếu Khang lúc nhỏ chăn trâu, trong thời kì này phát hiện ra bí quyết
làm rượu, như ghi chép trong Tửu cáo 酒诰của Giang Sung 江充triều Tấn:
(Thiếu Khang) hữu phạn bất tận, uỷ chi không tang. Uất kết thành vị, cửu
súc khí phương. Bổn xuất vu thử, bất do kì phương.
(少康)
有饭不尽, 委之空桑. 郁结成味, 久蓄气芳. 本出于此, 不由奇方.
(Thiếu Khang) cơm ăn còn dư,
đem để nơi hốc cây dâu, Cơm sau khi lên men có mùi, lâu ngày mùi thơm lan toả,
Vốn do từ đó mà mày mò tìm ra được cách làm rượu, chứ không do phương pháp kì lạ
nào)
Rốt cuộc Đỗ Khang là quân vương hay bình dân, và là người ở thời đại nào Có thật có phải họ Đỗ không, đó đều là những truyền thuyết, không có chứng cứ xác thực, nhưng thức ăn để lâu ngày lên men thành rượu lại là có tính khoa học. Có thể thấy nểu để ý quan sát, cho dù là những việc lặt vặt ngày thường thì cũng có phát hiện lớn. (hết)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/10/2023
Nguồn
TỬU TỤC
酒俗
Tác giả: Từ Cẩn 徐谨
Thiên Tân: Thiên Tân nhân dân xuất bản xã, 2012.