Dịch thuật: Thi vị tố xan (Thành ngữ cố sự)

 

THI VỊ TỐ XAN

尸位素餐

Ngồi không ăn bám

Giải thích: “Thi vị” 尸位: chiếm cứ vị trí mà không làm việc. “Tố xan”素餐: Nguyên chỉ quan lại chiếm lấy chức vị, không chịu làm việc mà vẫn ăn. Về sau cũng được khiêm xưng, biểu thị chưa thể làm hết chức trách của mình.

Xuất xứ: Hán . Ban Cố 班固: Hán thư – Chu Vân truyện 汉书 - 朱云传.

          Thời Hán, Huyện lệnh huyện Hoè Lí 槐里là Chu Vân 朱云, nghe nói Thừa tướng Vi Huyền Thành 韦玄成bao che gian thần, quan viên trong triều đều sợ Vi Huyền Thành. Thế là ông viết thư cho hoàng đế, tố cáo Thừa tướng rằng:

          - Thừa tướng Vi Huyền Thành chỉ biết giữ chặt quan vị của mình, không thể cai trị bách tính …..

          Vi Huyền Thành lại tâu với hoàng đế rằng:

          - Con người Chu Vân bản chất xấu xa, thường phỉ báng dại thần!

          Kết quả hoàng đế hạ lệnh tru sát Chu Vân, Chu Vân nghe phong thanh liền lén rời bỏ Trường An 长安.

          Thời Hán Thành Đế 汉成帝, Trương Vũ 张禹làm Thừa tướng. Trương Vũ từng là thầy của Thành Đế, địa vị vô cùng tôn quý, nhưng không hề có chân tài thực học, bách quan không phục. Chu Vân lại dâng thư cầu kiến hoàng đế, trước mặt các đại thần, nói với hoàng đế rằng:

          - Hiện tại Thừa tướng Trương Vũ đối với trên thì không giúp sửa những sai lầm của hoàng đế, đối với dưới thì không thể làm lợi cho bách tính, quả thật có thể nói là “ngồi không ăn bám” (thi vị tố xan 尸位素餐). Thần thỉnh cầu bệ hạ ban cho thần “thượng phương trảm mã kiếm” 尚方斩马剑 , để thần trảm tay gian nịnh này, răn đe người khác!

          Hoàng đế đại nộ:

          - Khanh cả gan dám phỉ báng Thừa tướng, làm nhục thầy của ta, tội chết không thể tha.

          Chu Vân nói rằng:

          - Thần mong được như Quan Long Bàng 关龙逄triều Hạ, Tỉ Can 比干triều Thương chết vì bạo chính. Thần chết thì không sao, nhưng bệ hạ giết trung thần thì có được danh tiếng gì.

          Lúc bấy giờ, Tả tướng quân Tân Khí Tật 辛弃疾vội vàng quỳ xuống , cởi dây mũ, tháo dây đeo ấn, khấu đầu tâu với hoàng đế:

          - Chu Vân trước giờ cuồng trực, người đời đều biết. Ông ta nói đúng thì không thể giết, nói không đúng thì cũng nên dung thứ. Thần nguyện lấy cái chết cầu xin bệ hạ!

          Lúc bấy giờ hoàng đế mới miễn cho Chu Vân tội chết.

                                                                 Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 31/10/2023

Nguyên tác Trung văn

 THI VỊ TỐ XAN

尸位素餐

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004