杨氏小儿
梁国杨氏子, 九岁, 甚聪惠. 孔君平诣其父, 父不在, 乃呼儿出, 为设果. 果有杨梅, 孔指以示儿曰: “此是君家果.” 儿应声答曰: “未闻孔雀是夫子家禽.”
(世说新语 - 言语)
DƯƠNG
THỊ TIỂU NHI
Lương quốc Dương thị tử, cửu tuế, thậm
thông huệ. Khổng Quân Bình nghệ kì phụ, phụ bất tại, nãi hô nhi xuất, vị thiết
quả. Quả hữu dương mai, Khổng chỉ dĩ thị nhi viết: “Thử thị quân gia quả.” Nhi ứng
thanh đáp viết: “Vị văn khổng tước thị Phu tử gia cầm.”
(Thế thuyết tân ngữ - Ngôn ngữ)
CON NHÀ HỌ DƯƠNG
Nhà họ Dương ở nước Lương có người con lên 9 tuổi, rất
thông minh. Một lần nọ Khổng Quân Bình đến thăm phụ thân, đương lúc phụ thân
không có ở nhà, người nhà bèn gọi cậu bé đem trái cây bày ra để mời khách.
Trong số trái cây có trái dương mai (trái dâu rượu hay còn gọi là thanh mai đỏ),
Khổng Quân Bình chỉ vào trái dương mai, nói với cậu bé rằng:
- Đây
là trái của nhà cháu đó.
Cậu bé lên tiếng đáp lại:
- Trước giờ chưa nghe nói khổng tước (chim công) là chim của nhà Khổng phu tử.
Chú của người dịch
Thế thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn đàm dật sự của
sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về huyền học thời
Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư tưởng Lão
Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng thái
sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều sản
sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc
triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻
đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân
làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh,
ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng
hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán
đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận,
thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.
Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng
năm 444): người Bành Thành 彭城 (nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời
Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên
Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康
(nay là Nam Kinh)
Lưu
Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết tân ngữ 世说新语 ra, ông còn có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.
https://baike.baidu.com/item/%E7%94%AF%E8%B6%8A/6389240
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/10/2023
Nguồn
THẾ THUYẾT TÂN NGỮ
世说新语
Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.