Dịch thuật: Thái nhân (Duyệt Vi Thảo Đường bút kí)

 

菜人

          景城西偏, 有数荒冢, 将平矣. 小时过之, 老仆施祥指曰: “是即周某子孙, 以一善延三世者也.” 盖前明崇祯末, 河南, 山东大旱蝗, 草根木皮皆尽. 乃以人为粮, 官吏弗能禁. 妇女幼孩, 反接鬻于市, 谓之菜人. 屠者买去, 如刲羊豕. 周氏之祖, 自东昌商贩归, 至肆午餐. 屠者曰: “肉尽, 请少待.” 俄见曳二女子入厨下, 呼曰: “客待久, 可先取一蹄来.” 急出止之. 闻长号一声, 则一女已生断右臂, 宛转地上. 一女战栗无人色. 见周, 并哀呼, 一求速死, 一求救. 周恻然心动, 并出资赎之. 一无生理, 急剌其心死. 一携归. 因无子, 纳为妾. 竟生一男, 右臂有红丝 自腋下绕肩胛, 宛然断臂女也. 后传三世乃绝. 皆言周本无子, 此三世乃一善所延云.                                   (纪昀 - 阅微草堂笔记)

THÁI NHÂN

          Cảnh Thành tây thiên, hữu sổ hoang trủng, tương bình hĩ. Tiểu thời quá chi, lão bộc Thi Tường chỉ viết: “Thị tức Chu mỗ tử tôn, dĩ nhất thiện diên tam thế giả dã.” Cái tiền Minh Sùng Trinh mạt, Hà Nam, Sơn Đông đại hạn hoàng, thảo căn mộc bì giai tận. Nãi dĩ nhân vi lương, quan lại phất năng cấm. Phụ nhân ấu hài, phản tiếp dục vu thị, vị chi thái nhân. Đồ giả mãi khứ, mhw khuê dương thỉ. Chu thị chi tổ, tự Đông Xương thương phiến quy, chí tứ ngọ xan. Đồ giả viết: “Nhục tận, thỉnh thiểu đãi.” Nga kiến duệ nhị nữ tử nhập trù hạ, hô viết: “Khách đãi cửu, khả tiên thủ nhất đề lai.” Cấp xuất chi chi. Văn trường hào nhất thanh, tắc nhất nữ dĩ sinh đoạn hữu tí, uyển chuyển địa thượng. Nhất nữ chiến lật vô nhân sắc. Kiến Chu, tịnh ai hô, nhất cầu tốc tử, nhất cầu cứu. Chu trắc nhiên tâm động, tịnh xuất tư thục chi. Nhất vô sinh lí, cấp thích kì tâm tử. Nhất huề quy. Nhân vô tử, nạp vi thiếp. Cánh sinh nhất nam, hữu tí hữu hồng ti, tự dịch hạ nhiễu kiên giáp, uyển nhiên đoạn tí nữ dã. Hậu truyền tam thế nãi tuyệt. Giai ngôn Chu bổn vô tử, thử tam thế nãi nhất thiện sở diên vân.

                                                     (Kỉ Vân – Duyệt Vi Thảo Đường bút kí)

MÓN THỊT NGƯỜI

          Ngoại ô phía tây Cảnh Thành có mấy ngôi mộ bỏ hoang, dường như sắp ngang bằng mặt đất. Lão bộc Thi Tường lúc nhỏ đi qua nơi đây, đã chỉ vào mấy ngôi mộ đó nói với ta rằng: “Đó chính là mộ của con cháu người họ Chu, nhân vì người họ Chu ấy làm một việc thiện, mà kéo dài được ba đời con cháu.” Đại khái là vào cuối đời Sùng Trinh nhà Minh, vùng Hà Nam, Sơn Đông nối nhau liên tiếp bị nạn hạn hán, nạn châu chấu, đến cả rễ cỏ vỏ cây cũng bị ăn sạch, người ta không thể không lấy thịt người làm lương thực, quan lại cấm cũng không được. Đàn bà trẻ con bị trói đưa ra chợ bán, gọi đó là món thịt người. Bọn đồ tể mua về làm thịt giống như giết trâu giết heo. Tổ tiên họ Chu từ Đông Xương buôn bán trở về, dừng ăn cơm ở một quán rượu. Chủ quán nói rằng: “Thưa khách quan, thịt hết rồi, xin đợi cho một chút.” Một lát sau, chỉ thấy chủ quán kéo hai người đàn bà đi xuống nhà bếp, hô lớn rằng: “Khách đợi đã lâu, mau chặt một chân giò mang lên.” Tổ tiên họ Chu vội bước ra và ra hiệu dừng lại, chỉ nghe một tiếng thét vang, cánh tay phải của một người đàn bà rơi xuống đất. Người đàn bà kia sợ đến mức mặt không còn chút máu, nhìn thấy tổ tiên họ Chu đến, cả hai van xin, một người van xin chủ quán mau giết chết mình, còn người kia van xin cứu mạng. Tổ tiên họ Chu đau lòng không dứt, liền bỏ tiền ra chuộc. Người đàn bà mà bị đứt cánh tay cứu không được, đã lấy dao đâm vào tim mình để được mau chết. Người đàn bà kia được dẫn về nhà. Nhân vì không có con nên nạp làm thiếp. Về sau sinh được một người con trai, trên cánh tay phải có vết đỏ như sợi dây, từ nách vòng lên bả vai, giống như tay người đàn bà bị chặt đứt. Họ Chu từ đó truyền được ba đời hương hoả thì dứt. Mọi người đều nói rằng, tổ tiên họ Chu số mệnh vốn đã định là không có con, ba đời đó chính là do ông đã làm một việc thiện mà được.

Chú của người dịch

Kỉ Vân 纪昀 (1724 – 1805): tự Hiểu Lam 晓岚, một tự khác là Xuân Phàm 春帆, về già có hiệu là Thạch Vân 石云, đạo hiệu Quán Dịch Đạo Nhân 观弈道人, người huyện Hiến 献 Trực Lệ 直隶 (nay là thành phố Thương Châu 沧州 Hà Bắc 河北).

Kỉ Vân là chính trị gia, văn học gia đời Thanh, quan viên thời Càn Long 郓隆, giữ qua các chức Tả đô ngự sử, Binh bộ Thượng thư, Lễ bộ Thượng thư, Hiệp biện Đại học sĩ gia Thái tử Thái bảo, từng nhậm chức Tổng toản tu biên soạn bộ Tứ khố toàn thư 四库全书.

Kỉ Vân học rộng biết nhiều, bác lãm quần thư, giỏi thơ cùng biền văn, đặc biệt sở trường về khảo chứng huấn hỗ. Lúc trẻ tài hoa dồi dào, huyết khí phương cương, về già thế giới nội tâm của ông ngày càng khép lại. Duyệt Vi Thảo Đường bút kí là sản vật của tâm cảnh đó. Thơ văn của ông được môn nhân sưu tập, biên thành bộ Kỉ Văn Đạt Công di tập 纪文达公遗集.

Tháng 2 năm Gia Khánh 嘉庆 thứ 10 (năm 1805), Kỉ Vân bệnh và qua đời. Nhân 2 câu trong “Gia Khánh đế ngự tứ bi văn” 嘉庆帝御赐碑文

Mẫn nhi hiếu học khả vi văn

Thụ chi dĩ chính vô bất đạt

敏而好学可为文

授之以政无不达

(Siêng năng ham học có thể làm văn

Giao cho chính sự không việc gì là không đạt)

nên khi mất, ông có tên thuỵ là Văn Đạt 文达.

Duyệt Vi Thảo Đường bút kí 阅为草堂笔记 : tổng cộng hơn 38 vạn chữ, 24 quyển, toàn sách chi là 5 mục lớn, gồm:

          - Loan Dương tiêu hạ lục 滦阳消夏录 6 quyển

          - Như thị ngã văn 如是我闻 4 quyển

          - Hoè Tây tạp chí 槐西杂志 4 quyển

          - Cô vọng thính chi 姑妄听之 4 quyển

          - Loan Dương tục lục 滦阳续录 6 quyển

biên soạn liên tục từ năm Càn Long thứ 54 (năm 1789) đến năm Gia Khánh thứ 3 (năm 1798) mới hoàn thành. Năm Gia Khánh thứ 5 (1800) môn nhân của ông là Thịnh Tài Ngạn 盛财彦 tập hợp san khắc ấn hành.

          Toàn sách chủ yếu ghi chép những chuyện liên quan đến hồ li thần quỷ,  mục đích ở chỗ khuyến thiện trừng ác. Tuy không thiếu những giáo thuyết nhân quả báo ứng, nhưng thông qua miêu tả, đã phản ánh được sự hủ bại và hắc ám của xã hội phong kiến.

          Theo http://baike.baidu.com/item

                                                               Huỳnh Chương Hưng

                                                               Quy Nhơn 04/9/2023

Nguồn

DUYỆT VI THẢO ĐƯỜNG BÚT KÍ

阅为草堂笔记

(Thanh) Kỉ Vân 纪昀biên soạn

Phương Hiểu 方晓 chú dịch

Vũ Hán . Sùng Văn thư cục xuất bản, 2007