虎身犹可近 人毒不堪亲
宁可人负我, 切莫我负人
再三须慎意, 第一莫欺心
虎身犹可近 , 人毒不堪亲
来说是非者, 便是是非人
(清.周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
HỔ
THÂN DO KHẢ CẬN NHÂN ĐỘC BẤT KHAM THÂN
Ninh khả nhân phụ ngã, thiết mạc ngã phụ
nhân
Tái tam tu thận ý, đệ nhất mạc khi tâm
Hổ thân do khả cận, nhân độc bất kham
thân
Lai thuyết thị phi giả, tiện thị thị phi nhân
(Thanh . Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Dịch nghĩa
CỌP CÒN CÓ THỂ GẦN
NHƯNG NGƯỜI HIỂM ĐỘC CHỚ MÀ THÂN CẬN
Thà để người ta phụ mình, chớ nhất thiết không được phụ
người ta
Việc gì cũng phải suy nghĩ kĩ mới làm, đầu tiên chớ có
lừa dối lương tâm
Cọp còn thể gần, nhưng người hiểm độc chớ mà thân cận
Kẻ nào đến nói những việc thị phi với mình, thì kẻ đó chính là kẻ tiểu nhân
Phân tích và
bình luận
Một người có đủ nhân cách cao thượng, giữ được nhân tâm đường đường
chính chính, rộng rãi thẳng thắn, mới được người khác tán dương, mới được người
khác ngưỡng mộ, xưng tụng.
Con người
có thể thông minh, nhưng không thể gian trá, có thể lanh lợi, nhưng không thể bỉ
ồi. Bất luận là ai, cũng đều phải coi trọng sự quang minh chính đại, đường đường
chính chính, Thành thực giữ chữ tín, tốt với người, không làm những việc trái với
lương tâm, là một người cần phải có đủ phẩm chất tâm lí, đây cũng là ranh giới
mà lúc bình thường chúng ta nói đến. Nếu một người lừa dối khắp nơi, tay chân
không sạch sẽ, nhất định sẽ bị người ta ruồng bỏ. Nhân đó, làm người, làm việc,
phải danh chính ngôn thuận, sáng tỏ với thiên hạ, nhất thiết không được tồn tại
tâm lí kiêu hãnh, làm những việc ô uế với tâm linh. Tiểu nhân gian trá luôn khiến
người khác sợ, bất luận là họ bề ngoài có đẹp đẽ. Kẻ quá lanh lợi có tâm kế thì
sẽ không bao giờ có kết quả tốt đẹp. Làm việc phải chú trọng thành tín, trung
thực, kiếm tiền một cách vui vẻ khoái lạc, nếu không, sẽ có lỗi với trời ở trên
đầu, có lỗi với đất ở dưới chân.
Ân oán tình thù của đời người có lúc không phải đến từ hoàn cảnh khách quan, mà là do những kẻ ưa chuyện thị phi kiếm chuyện bịa đặt gây ra. “Nhân độc bất kham thân”, “Lai thuyết thị phi giả, thiện thị thị phi nhân”, chính là bảo chúng ta phải cảnh giác với những kẻ xúi giục, khiêu khích li gián người khác, loại người này sẽ khiến cho cuộc sống của mọi người đầy mây mù chướng khí, khiến cho nhân tâm khó mà yên ổn. Chẳng qua là, có lúc bản thân cũng sẽ không tự giác đảm nhận vai này. Một người vốn lương thiện, nhân vì quản không được miệng mồm của mình mà thành loa truyền thanh cho tội ác, điều này nghe qua cảm thấy buồn biết bao! Cho nên, chớ nói những điều thị phi, thủ khẩu như bình, không chỉ là một loại tu dưỡng đạo đức của cá nhân, mà càng cần có sự nỗ lực chung của mọi người.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 01/8/2023
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ
thuật xuất bản xã. 2015