KHÁI QUÁT VỀ TỰ MIẾU CỔ ĐẠI TRUNG QUỐC
Tự miếu
Phật giáo trên khắp đại địa thần là bộ phận tổ thành trọng yếu trong kiến trúc
cổ Trung Quốc. Bất luận là bố cục tổng thể, hay là kiến trúc đơn thể đều mang sắc
thái phương đông nồng đậm. Tại Trung Quốc, loại kiến trúc như thế không những số
lượng nhiều, phân bố rộng, mà còn là tinh phẩm trong kiến trúc cổ Trung Quốc,
thậm chí kiến trúc kết cấu gỗ trên mặt đất có thời gian kiến trúc sớm nhất hiện
tồn, cũng bảo tồn trong tự miếu Phật giáo. Trí Hoá Tự 智化寺,
Ung Hoà cung 雍和宫ở Bắc Kinh 北京; Đại điện Thiền Tự
Ngũ Đài Nam 禅寺五台南, đại điện Phật Quang Tự 佛光寺 ở Sơn Tây 山西; Bạc Già Giáo Tạng điện 薄伽教藏殿 của Hoa Nghiêm
Tự 华严寺ở Đại Đồng 大同; Đại hùng bảo điện
của Bảo Quốc Tự 保国寺ở Ninh Ba 宁波 Chiết Giang 浙江; Quan Âm Các 观音阁 của Độc Lạc Tự 独乐寺 ở huyện Kế 蓟 Thiên
Tân 天津; Ma Ni điện 摩尼殿của Long Hưng Tự 隆兴寺ở Chính Định 正定 Hà Bắc 河北; Kiều Lâu điện 桥楼殿 của Phúc Khánh Tự 福庆寺ở
Tỉnh Kinh 井陉; Tháp gỗ và Hồn Nguyên Huyền Không Tự 浑源悬空寺 ở
Sơn Tây 山西; Bố Đạt Lạp cung 布达拉宫 của Lạp Tát 拉萨 Tây
Tạng 西藏; Tháp Nhĩ Tự 塔尔寺 ở Niết Trung 涅中 Thanh Hải 青海 v.v… đều là những tác phẩm kiệt xuất trong kiến trúc cổ
Trung Quốc.
Tự miếu
Phật giáo Trung Quốc cũng là bảo khố văn vật Trung Quốc. Điêu khắc, hội hoạ,
kinh điển, bi khắc đều có. Xá lợi chân thân Phật chỉ cốt của Pháp Môn Tự 法门寺 ở
Phù Phong 扶风 Thiểm
Tây 陕西, song luân thập nhị hoàn thuần kim tích trượng; xá lợi
Phật nha của Linh Quang Tự 灵光寺 ở Bát Đạt xứ 八达处 Bắc Kinh 北, Thiền tự Ngũ Đài Nam 禅寺五台南 Sơn Tây 山西, tượng đời Đường của Phật Quang Tự 佛光寺, Hoa Nghiêm Tự 华严寺.
Thiện Hoá tự 善化寺ở
Đại Đồng 大同; tượng đất thời Liêu, Kim của Độc Lạc Tự 独乐寺ở huyện Kế 蓟 Thiên Tân 天津, tượng gồm sứ màu
thời Minh Thanh của Song Lâm Tự 双林寺ở Bình Dao 平遥 Sơn
Tây 山西; Bảo Quang Tự 宝光寺ở
Tân Đô 新都 Tứ Xuyên 四川; tượng La Hán đời
Thanh của Cung Trúc Tự 筇竹寺ở Côn Minh 昆明Vân Nam 云南; bích hoạ đời
Nguyên của Quảng Thắng tự 广胜寺ở Hồng Động 洪洞 Sơn
Tây 山西, bích hoạ đời Minh của Pháp Hải Tự 法海寺ở Bắc Kinh 北京; thạch kinh các đời
của Vân Cư Tự 云居寺, Vĩnh Lạc đại chung 永乐大钟 của Đại Chung Tự 大钟寺 ở Bắc Kinh 北京, cùng với Đại thạch Phật 大石佛 của Lăng Vân Tự
凌云寺 ở Lạc
Sơn 乐山Tứ Xuyên 四川, tháp đồng của Hiển
Thông Tự 显通寺 ở
Ngũ Đài 五台Sơn Tây 山西, tháp sắt của Ngọc
Tuyền Tự 玉泉寺ở Đương Dương 当阳Hồ
Bắc 湖北; tháp đá của Khai Nguyên Tự 开元寺ở
Tuyền Châu 泉州 Phúc
Kiến 福建; tháp gạch của Dũng Tuyền Tự 涌泉寺 ở Phúc Châu 福州… đều là trân phẩm, sử sách quý báu trong số các văn vật
Trung Quốc.
Phật giáo không phải là tôn giáo sản sinh ở Trung Quốc, tự miếu Phật giáo cũng không phải là hình thức vốn có trong kiến thức cổ Trung Quốc. Tự miếu Phật giáo ở Trung Quốc là theo sự truyền nhập Phật giáo mà có, theo sự truyền bá Phật giáo rộng rãi mà dần từng bước phát triển. Những vật quý giá được cất giữ trong tự miếu Trung Quốc nhiều vô số, văn vật có giá trị liên thành thông qua sự nỗ lực gian khổ và sự sáng tạo của người dân thời cổ mà được bảo tồn.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/7/2023
Nguồn
TRUNG QUỐC CỔ ĐẠI TỰ MIẾU
中国古代寺庙
Tác giả: Kiều Chí Hà 乔志霞
Bắc Kinh: Trung Quốc thương nghiệp xuất bản xã, 2015