鳳來朝
動蕩車塵起
晻風雲
路長日暮
死生奔走盡
離船渡
梓里遠
不回顧
海碧山青難覩
望唐虞
卻遭所惡
社鼠弄
城狐禍
眾共憤
鬼神怒
PHỤNG LAI TRIỀU
Động đãng xa trần
khởi
Ám phong vân
Lộ trường nhật mộ
Tử sinh bôn tẩu tận
Li thuyền độ
Tử lí viễn
Bất hồi cố
Hải bích sơn thanh
nan đổ
Vọng Đường Ngu
Khước tao sở ố
Xã thử lộng
Thành hồ hoạ
Chúng cộng phẫn
Quỷ thần nộ
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/6/2023
Tử
lí 梓里: Chỉ cố hương, quê nhà. Trong Ấu học quỳnh lâm – quyển nhất Địa dư loại 幼學瓊林 - 卷一地輿類 có câu:
Cố hương viết tử
lí
故鄉曰梓里
(Cố hương gọi là tử lí)
Đường
Ngu 唐虞: Tức Đường Nghiêu 唐堯và Ngu Thuấn 虞舜, hai vị quân chủ thánh minh
trong huyền sử Trung Quốc. “Đường Ngu” cũng được dùng để chỉ thời đại của Đế
Nghiêu Đế Thuấn cực kì thái bình thịnh trị.
Xã thử 社鼠: chuột miếu Xã (miếu Thổ địa).
Theo Hàn Phi Tử - Ngoại trừ thuyết hữu thượng 韩非子 - 外储说右上.
Tề Hoàn Công hỏi Quản Trọng: “Trị lí đất nước sợ
điều gì nhất? Quản Trọng đáp rằng: “Sợ nhất là xã thử” Hoàn Công lại hỏi: “Sao
sợ nhất lại là xã thử?” Quản Trọng đáp rằng: “ Ngài có thấy vật liệu làm miếu
xã không? Dùng gỗ rồi trét bùn đất lên, chuột xuyên bên trong, khoét hang sống
trong đó. Xông khói thì sợ gỗ cháy, đổ nước thì sợ đất nhão sẽ sụp. Vì thế mà
không diệt được xã thử.”
Thành hồ 城狐: cáo trong thành.
Trong
Thuyết uyển 說苑
của Lưu Hướng 劉向có đoạn:
Phàm loài cáo, là loài bị người đánh; loài
chuột, là loài bị người hun khói. Nhưng thần chưa từng nghe qua cáo bị đánh,
chuột bị hun khói. Vì sao như thế” Bời vì chúng có chỗ dựa.
Thành
ngữ “Thành hồ xã thử” 城狐社鼠chỉ
hạng tiểu nhân dựa vào quyền thế làm điều ác, trong nhất thời khó mà tiêu diệt
chúng được.
Trong
Tấn thư – Tạ Côn truyện 晉書 - 謝輥傳có chép:
Triều
Tấn có Tả tướng quân Vương Đôn 王敦,
viên quan Trưởng sử của ông là Tạ Côn 謝輥, hai
người thường bàn luận việc triều đình. Ngày nọ, Vương Đôn nói với Tạ Côn: “Con
người Lưu Ngỗi 劉隗gian tà làm điều ác,
gây hại cho quốc gia. Ta muốn diệt trừ tên ác nhân bên cạnh quân vương này. Ông
thấy thế nào?”
Tạ
Côn suy nghĩ hồi lâu rồi lắc đầu nói rằng: “Không được. Lưu Ngỗi quả là tên
gian ác, nhưng cũng là loại “thành hồ xã thử”, muốn đào hang cáo để trừ thì sợ
sụp thành, muốn dùng khói để hun chuột hoặc dùng nước để làm ngập hang chuột
thì sợ sập miếu. Nay Lưu Ngỗi giống như cáo trong thành, như chuột trong miếu
xã vậy, y là cận thần tả hữu của quân vương, thế lực rất lớn, lại có quân vương
là chỗ dựa, e là không thể trừ khử.” Vương Đôn nghe qua trong lòng không vui những
cũng đành thôi.
https://www.chinesewords.org/idiom/show-3376.html