“NGÔ LÀ VŨ KHÍ GIẾT NGƯỜI. BẠN TIN KHÔNG
Ai cũng
đều biết, chữ “ngã” 我 là đại
từ nhân xưng ngôi thứ nhất. Trong từ điển sinh hoạt của người Trung Quốc, cách
xưng hô “ngã” 我 này,
có thể nói là là được dùng rất nhiều.
Nếu như
thử hỏi qua bạn: chữ “ngã” 我 có ý nghĩa gì?, nhân xưng ngôi thất nhất tại sao lại
dùng chữ “ngã” 我? Tính ra 10 người thì có đến 9 người lắc đầu, người
không lắc đầu, cũng không hẳn là đã nói được chính xác.
Cần phải
hiểu câu này: Những chữ mà lúc bình thường hàng ngày chúng ta nói, chưa chắc bạn
đã hiểu được nguyên ý của nó.
Nhưng,
cũng cần phải nói lại, nếu bạn lật trang sách cổ, sẽ phát hiện một hiện tượng,
người thời cổ khi dùng nhân xưng ngôi thứ nhất, dường như không dùng chữ “ngã” 我. Đương nhiên, chữ Hán vô cùng phong phú, có nhiều chữ
có thể thay thế chữ “ngã” 我này.
Tại sao
người xưa khi sử dụng nhân xưng ngôi thứ nhất, không thích dùng chữ “ngã” 我 này?
Điều này nói ra hơi dài.
Thì ra
chữ “ngã” 我sớm tại triều Thương, trong giáp cốt văn và trong kim
văm đã xuất hiện rồi. Chữ “ngã” 我 ở đời Thương cùng với chữ “ngã” 我 ở thời
hiên đại hoàn toàn không phải là một.
Chữ
“ngã” 我sớm nhất có ý nghĩa gì? Nói ra sẽ khiến bạn phải giật
mình.
Nhìn từ
giáp cốt văn, “ngã” 我 do “thủ” 手 và “việt” 戉tổ thành. “Việt” 戉 là
loại binh khí đánh trận thời cổ, tựa như cái “việt” 钺 (cái búa lớn) sau này. Nhân vì lúc ban đầu tạo chữ, “ngã” 我là động từ, mang ý nghĩa là tay múa chiếc búa lớn, la
hét để thị uy.
Một
thuyết khác, chữ “ngã” 我vốn chính là loại vũ khí giết người, bề ngoài giống chiếc
búa, có răng cưa, có cán.
Nhân vì
chữ trong giáp cốt văn, phương pháp tạo chữ là “hội ý”, cho nên bạn suy nghĩ
như thế nào đường như đều có thể. Nhưng chữ “ngã” 我 sớm nhất là loại
vũ khí giết người, đó là không sai.
Cách giải
thích của Hứa Thận 许慎 trong
Thuyết văn giải tự 说说文解字 cũng như thế:
Tùng qua tùng hoà. Hoà, hoặc thuyết cổ thuỳ
tự. Nhất viết cổ sát tự.
从戈从禾, 或说古垂字. 一曰古杀字.
(Chữ 戈 là hình phù, 禾
có người nói là chữ 垂 (thuỳ) cổ. Lại có thuyết là chữ 杀 (sát) cổ.)
Tại sao vũ
khí giết người lại biến thành nhân xưng ngôi thứ nhất?
Việc
này phải bắt đầu nói từ bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ, nhân vì văn tự đời Thương
xuất hiện trong giáp cốt văn, đa số là quý tộc vương thất dùng trong chiêm bốc,
kí sự, văn cáo, những chữ này đa phần là dùng khẩu khí nhân xưng ngôi thứ nhất
để nói.
Cho nên
chữ “ngã” 我 mà
chúng ta thấy trong giáp cốt văn, có công năng biểu đạt nhân xưng, giống như
trong buổi họp báo ngày nay.
Tin tức
công bố đương nhiên là cần có chủ thể, tức ai công bố. Nhưng khi phát ngôn nhân
công bố, không cần nói “ngã” 我, mọi người cũng hiểu
là ông ấy công bố. “Ngã” 我 xem là nhân xưng, sớm nhất là được thể hiện như thế.
Đến thời
Xuân Thu Chiến Quốc, vũ khí sát nhân “ngã” 我 này bị đào thải
bởi một vũ khí mới xuất hiện. Tuy vũ khí
bị phế trừ, những chữ “ngã” 我 không thể bỏ.
Người
ta thấy chữ này đẹp, bèn dần mượn dùng làm nhân xưng ngôi thứ nhất, tự âm của
nó không thay đổi, nhưng từ danh từ biến thành đại từ nhân xưng.
Bản
thân thời gian cũng là một loại “vũ khí”, nó có thể từ từ phủ mờ kí ức của con
người. Theo thời gian, dùng dao bén mài mòn, nguyên nghĩa vũ khí sát nhân của
chữ “ngã” 我 đã bị
mài mòn.
Ở đây nếu chúng tôi mà không nói rõ lai lịch của chữ “ngã” 我, thì phần lớn bạn sẽ không nghĩ rằng “ngã” 我 từng giết qua người.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/6/2023
Nguồn
TRUNG QUỐC NHÂN ĐÍCH XƯNG HÔ
中国人的称呼
Biên soạn: Lưu Nhất Đạt 刘一达
Tranh vẽ: Mã Hải Phương 马海方
Bắc Kinh: Trung dịch xuất bản xã, 2022