HOẶC TUẦN HÀN THỰC HOẶC NGÀY THANH MINH (978)
Hàn thực: tức “Hàn thực tiết” 寒食节, cũng gọi là “Cấm yên tiết” 禁烟节, “Lãnh tiết”冷节, “Bách ngũ tiết” 百五节, sau tiết Đông chí 105
ngày, gần với Thanh minh tiết 清明节, là một cựu tục đổi mới
lửa vào thời viễn cổ. Mỗi khi đến tiết xuân, khí hậu khô hanh rất dễ phát sinh
hoả tai. Người xưa tiến hành hoạt động tế tự rất long trọng, đem lửa mà năm trước
truyền lại dập tắt toàn bộ, tức “cấm hoả”, sau đó dùi lấy lửa mới, lấy đó làm
khởi điểm cho sản xuất và sinh hoạt trong năm mới, gọi đó là “cải hoả” 改火 hoặc “thỉnh tân hoả” 请新火 (rước lửa mới).
Lúc “cải hoả” cần phải tiến hành hoạt động tế tự long trọng, đem vật tượng
trưng cho Cốc Thần Tắc đốt đi, gọi đó là “nhân hi” 人牺. Lâu dần thành tục, hình thành tiết cấm hoả. Hoạt động
vui chơi vào ngày này rất phong phú.
Cấm hoả tiết về sau chuyển hoá thành Hàn thực tiết để kỉ niệm danh thần nghĩa
sĩ Giới Tử Thôi 介子推nước Tấn thời Xuân Thu.
Theo truyền thuyết, Trùng Nhĩ 重耳lúc lưu vong bị đói, Giới
Tử Thôi từng cắt thịt đùi của mình nấu dâng lên để Trùng Nhĩ qua cơn đói. Sau
này Trùng Nhĩ về nước làm quốc quân tức Tấn Văn Công 晋文公, lúc phân phong quần thần từng theo mình lưu vong lại
quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không oán giận, dắt mẹ vào Miên sơn 绵山 ẩn cư. Về sau Tấn Văn Công đích thân đến Miên sơn mời
Giới Tử Thôi, nhưng Giới Tử Thôi không chịu ra làm quan. Tấn Văn Công cho thủ hạ
đốt núi, ý muốn bức Giới Tử Thôi phải ra, nhưng kết quả Giới Tử Thôi ôm mẹ, cả
hai mẹ con đều chết cháy dưới gốc cây liễu lớn. Để kỉ niệm vị trung thần nghĩa
sĩ này, Tấn Văn Công hạ lệnh, ngày Giới Tử Thôi bị nạn không được nhóm lửa, phải
ăn đồ nguội đã nấu sẵn, và gọi ngày đó là Hàn thực tiết.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AF%92%E9%A3%9F%E8%8A%82
Thanh minh: tức “Thanh minh tiết” 清明节còn gọi là “Đạp thanh tiết” 踏青节, “Hành thanh tiêt” 行清节, “Tam nguyệt tiết” 三月节 thời gian vào khoảng tháng 3 âm lịch, là ngày tảo mộ,
tế tự tổ tông. Tiết Thanh minh có nguồn gốc từ tín ngưỡng tổ tiên và lễ tục xuân
tế thời cổ. Thanh minh tiết cùng Xuân tiết 春节, Đoan ngọ tiết 端午节, Trung thu tiết 中秋节là 4 tiết nhật truyền thống lớn của Trung Quốc.
Theo truyền thuyết, tiết Thanh minh khời nguồn từ việc
lễ “mộ tế”墓祭 của các đế vương thời cổ, đại khái là bắt đầu khoảng
thời nhà Chu, có lịch sử cách đây hơn 2500 năm. Tiết Thanh minh lúc ban đầu là
tên gọi tiết khí, biến thành ngày kỉ niệm tổ tiên, và nó có liên quan với tiết Hàn
thực 寒食. Tiết Hàn thực và tiết Thanh minh là hai lễ tiết khác
nhau, đến thời Đường, đem ngày tế bái tảo mộ định vào tiết Hàn thực. Đến thời Tống,
tiết Thanh minh dần phụ thuộc vào địa vị của tiết Hàn thực, rồi dần thay thế địa
vị của tiết Hàn thực. Thời Minh Thanh đại thể theo chế độ của đời trước. Tập tục
vào tiết Thanh minh tế bái tổ tiên, tưởng nhớ đến những người thân đã mất vẫn rất
thịnh hành.
https://baike.baidu.com/item/%E6%B8%85%E6%98%8E%E8%8A%82/137575
Dù thương đến chị sau này
Hoặc tuần Hàn thực hoặc ngày Thanh minh
(Nhị độ mai 977 - 978)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 18/6/2023