CHỊ DÙ CHÍN SUỐI CŨNG
Chín suối: tức
“cửu tuyền” 九泉. Theo mê tín, chỉ nơi thật
sâu ở dưới đất, nơi mai táng người đã mất, cũng còn gọi là “hoàng tuyền” 黄泉, tức “suối vàng”.
“Hoàng tuyền” xuất phát từ Tả
truyện - Ẩn Công nguyên niên 左传 - 隐公元年:
Bất cập hoàng tuyền, vô
tương kiến dã.
不及黄泉, 无相见也
(Không xuống đến hoàng tuyền
thì sẽ không gặp mặt).
Từ “cửu tuyền” xuất hiện tương đối muộn so với “hoàng tuyền”. “Cửu” 九 là đơn số lớn nhất, mang ý nghĩa to lớn, cực hạn, chỉ
nơi thật sâu dưới đất. Người ta cho rằng, con người sau khi mất sẽ xuống đến
“âm tào địa phủ”, mà “âm tào địa phủ” cũng chính là hoàng tuyền, vì thế người
ta đem “cửu” kết hợp với “tuyền” thành “cửu tuyền”.
Theo điển tịch của Đạo giáo là Vô
thượng huyền nguyên tam thiên ngọc đường đại pháp 无上玄元三天玉堂大法, có cửu tuyền địa ngục, lần lượt là: Phong tuyền ngục 酆泉狱, Nha tuyền ngục 衙泉狱, Hoàng tuyền ngục 黄泉狱, Hàn tuyền ngục 寒泉狱, Âm tuyền ngục 阴泉狱, U tuyền ngục 幽泉狱, Hạ tuyền ngục 下泉狱, Khổ tuyền ngục 苦泉狱, Minh tuyền ngục溟泉狱.
Hoàng tuyền và cửu tuyền khác nhau ở chỗ: Hoàng tuyền là một phương, nên có
cách nói “hoàng tuyền lộ thượng” 黄泉路上, còn “cửu tuyền” chỉ độ
sâu, nhân đó mà nói “cửu tuyền chi hạ” 九泉之下.
https://baike.baidu.com/item/%E4%B9%9D%E6%B3%89
https://www.bilibili.com/read/cv1430669/
Mọi bề trong ấm
ngoài êm
Chị dù chín
suối cũng cam tấc lòng
(Nhị độ mai 971 - 972)
Suối vàng rưới
một giọt tình
Nén hương tờ
giấy chén canh cũng là
(Nhị độ mai 979 - 980)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 10/6/2023