TÔ MÔN TỨ HỌC SĨ
“Tô môn
tứ học sĩ” 苏门四学士là gọi chung bốn văn học gia thời Bắc Tống gồm Hoàng
Đình Kiên 黄庭坚, Tần Quán 秦观, Triều Bổ Chi 晁补之và Trương Lỗi 张耒,
họ đều là môn sinh của Tô Thức 苏轼, được sự chỉ dạy
qua của Tô Thức.
Trong Tống sử - Văn uyển (lục) – Hoàng Đình Kiên
truyện 宋史 - 文苑 (六) - 黄庭坚传 có
chép:
(Hoàng Đình Kiên) dữ Trương Lỗi, Triều Bổ
Chi, Tần Quán câu du Tô Thức chi môn, thiên hạ xưng vi tứ học sĩ.
(黄庭坚) 与张耒, 晁补之, 秦观俱游苏轼之门, 天下称为四学士.
(Hoàng
Đình Kiên) cùng với Trương Lỗi, Triều Bổ Chi, Tần Quán đều đến học ở Tô Thức,
thiên hạ gọi là tứ học sĩ.)
Trong số
các môn sinh, Tô Thức coi trọng nhất bốn người này. Ông cũng nói rằng:
Như Hoàng Đình Kiên Lỗ Trực, Triều Bổ Chi Vô
Cữu, Tần Quán Thái Hư, Trương Lỗi Văn Tiềm chi lưu, giai thế vị chi tri, nhi Tô
Thức độc tiên tri.
如黄庭坚鲁直, 晁补之无咎, 秦观太虚, 张耒文潜之流, 皆世未之知, 而苏轼独先知.
(Như
lưu phái Hoàng Đình Kiên tự Lỗ Trực, Triều Bổ Chi tự Vô Cữu, Tần Quán tự Thái
Hư, Trương Lỗi tự Văn Tiềm, thế gian chưa biết đến, riêng Tô Thức đã riêng biết
trước)
Do sự đề
cao của Tô Thức, bốn người đã nhanh chóng nổi danh khắp thiên hạ.
Trình độ của bốn người mỗi người mỗi khác, chịu ảnh hưởng của Tô Thức có sự sai biệt, phong cách văn học cũng không giống nhau. Thơ của Hoàng Đình Kiên tự sáng lập riêng một lưu phái, cùng với Tô Thức được gọi là Tô Hoàng 淄苏黄. Thành tự chủ yếu của Tần Quán là ở thể loại từ, đa phần trữ tình, cũng có những tác phẩm cảm thương thân thế, phong điệu uyển chuyển thanh lệ, từ và tình đều hay. Tác phẩm từ của Triều Bổ Chi, loại lấy thương xuân tích biệt, tương tư nhớ xưa làm đề tài chiếm đa số, đồng thời có vận vị thanh tân hàm súc, tình điệu nhu hoà uyển chuyển. Trương Lỗi đối với thơ văn cũng có quan điểm riêng, hạt nhân là lấy lí làm chủ, từ tình là phụ.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 18/5/2023
Nguồn
BẤT KHẢ BẤT TRI ĐÍCH 30000 CÁ VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC
不可不知的3000个文化常识
Biên soạn: Tinh Hán