KHÓI LANG BỤI NGỰA TUNG HOÀNH (889)
Khói
lang: Tức “lang yên” 狼烟. Thời cổ binh lính nơi biên phòng nếu phát hiện có địch
sẽ phát tín hiệu, khi phát tín hiệu, sẽ đốt lửa khói nơi “phong hoả đài” 烽火台. Nhìn chung mọi người thường cho rằng, đốt phân chó
sói (lang) để tạo ra khói (yên). Trong các cổ tịch văn hiến cũng đều cho là như
thế. Gần đây có học giả trải qua nhiều năm khảo chứng đã đề xuất kiến giải mới.
Học giả về Đôn Hoàng 敦煌 Lí Chính Vũ 李正宇cho rằng, “phong hoả”
烽火 (lửa khói dùng để báo hiệu chiến tranh), không phải lấy
phân chó sói làm nhiên liệu. Khi đốt phân chó sói, khói cũng không lên được thẳng.
Thời cổ khi chiến tranh xảy ra, cần đốt lửa để làm hiệu, lúc hoà bình cũng cần
đốt “bình an yên” 平安烟 (khói
bình an), như vậy phải cần một số lượng rất lớn nhiên liệu. Nếu chỉ chuyên dùng
phân chó sói thì rất khó mà có được một số lượng lớn như thế.
Thế thì rốt cuộc loại dùng để làm
nhiên liệu ở phong hoả đài là gì? Lí Chính Vũ từng ở tại nhiều di chỉ phong hoả
đài ở khu vực tây bắc, phát hiện tàn tích của các loại thực vật như lô vi 芦苇, hồng liễu 红柳. Nhân đó mà ông cho
rằng loại được dùng ở phong hoả đài thực tế là lô vi, hồng liễu thậm chí là cỏ
tạp.
Nhưng tại sao người xưa lại gọi khói lửa
ở phong hoả đài là “lang yên” 狼烟? Lí Chính Vũ cho rằng.
“lang” 狼 (chó
sói) là totem mà các dân tộc thiểu số như Hung Nô 匈奴,
Đột Quyết 突厥, Thổ Phồn 吐蕃 cùng sùng bái. Quân đội của những dân tộc thiểu số
này, đương thời bị người Hán ở trung nguyên coi thường, gọi họ là “lang binh” 狼兵, vị quân chủ của họ cũng bị xem thường gọi là “lang
chủ” 狼主. Cho nên, người Hán thời cổ đem lửa đốt lên ở phong
hoả đài khi những dân tộc thiểu số này xâm
nhập trung nguyên gọi là “lang yên”.
https://www.chinanews.com.cn/hwjy/2012/10-30/4288358.shtml
Bụi ngựa: Tức “mã trần” 马尘. Khi ngựa hoặc xe ngựa chạy nhanh, phía sau sẽ bốc
lên đám bụi. Trong bài Yên Cơ khúc 燕姬曲của Tát Đô Thứ 萨都刺 đời Nguyên có câu:
Lan hương mãn lộ mã trần phi
兰香满路马尘飞
(Mùi thơm ngào ngạt khắp đường, ngựa chạy nhanh làm
tung bay bụi)
Câu 889 này và câu 890 ở dưới ý nói quân giặc phương bắc đến xâm phạm, người Hán coi khinh họ, chê mùi hôi của họ làm hôi cả cõi Hán, làm tanh cả ải Tần
Khói lang bụi
ngựa tung hoành
Khuấy hôi cõi
Hán chọc tanh ải Tần
(Nhị độ mai 889 - 890)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/5/2023