子路问于孔子曰: “贤君治国, 所先者何?”
孔子曰: “在于尊贤而贱不肖.”
子路曰: “由闻晋中行氏尊贤而贱不笑矣, 其亡何也?”
孔子曰: “中行氏尊贤而不能用, 贱不肖而不能去. 贤者知其不用而怨之, 不肖者知其必己贱而仇之. 怨仇并存于国, 邻敌构兵于郊, 中行氏虽欲无亡, 可得乎?”
(孔子家語 -贤君第十三)
Tử Lộ vấn vu Khổng Tử
viết: “Hiền quân trị quốc, sở tiên giả hà?”
Khổng
Tử viết: “Tại vu tôn hiền nhi tiện bất tiếu.”
Tử
Lộ viết: “Do văn Tấn Trung Hàng Thị tôn hiền nhi tiện bất tiếu hĩ, kì vong hà
dã?”
Khổng
Tử viết: Trung Hàng Thị tôn hiền nhi bất năng dụng, tiện bất tiếu nhi bất năng
khứ. Hiền giả tri kì bất dụng nhi oán chi, bất tiếu giả tri kì tất kỉ tiện nhi
cừu chi. Oán cừu tịnh tồn vu quốc, lân địch cấu binh vu giao, Trung Hàng Thị
tuy dục vô vong, khả đắc hồ?”
(Khổng Tử gia ngữ - Hiền quân đệ thập tam)
Tử Lộ hỏi Khổng Tử: “Quốc
quân hiền năng trị nước, đầu tiên cần phải làm gì?”
Khổng Tử đáp rằng: “Đầu
tiên là phải tôn kính người hiền, coi khinh kẻ bất tài.”
Tử Lộ lại hỏi: “Do này có
nghe, Trung Hàng Thị của nước Tấn tôn kính người hiền, coi khinh kẻ bất tài, thế
mà tài sao ông ta lại bị diệt vong?”
Khổng Tử đáp: “Trung Hàng Thị tôn kính người hiền nhưng không trọng dụng họ; coi khinh kẻ bất tài nhưng không xa lánh họ. Người hiền biết mình không trọng dụng nên có lòng oán hận, kẻ bất tài biết mình bị coi thường, nhất định sẽ sinh tâm thù oán. Người oán, kẻ thù cùng tồn tại trong nước, kẻ địch lân cận bên ngoài sẽ tụ tập binh lực, Trung Hàng Thị tuy muốn không bị diệt vong thì có được không?”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/5/2023
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003