SỰ BIẾN HUYỀN VŨ MÔN
Đường Thái Tông Lí Thế Dân 唐太宗李世民, vị hoàng đế thứ 2 của triều Đường là chính trị gia,
chiến lược gia, quân sự gia, thi nhân kiệt xuất trong lịch sử Trung Quốc. Trước
khi lên ngôi, ông là người kiến lập và thống nhất triều Đường lập nên chiến
công hiển hách. Sau khi làm hoàng đế, văn trị thiên hạ, hư tâm nạp gián, thực
hành tiết kiệm, khuyến khích nông tang, mở ra thời kì “Trinh Quán chi trị” 贞观之治nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc.
Năm
618, Lí Uyên 李渊 xưng
đế kiến lập triều Đường, đó là Đường Cao Tổ 唐高祖.
Sau đó, thái tử Lí Kiến Thành 李建成lưu lại kinh sư phụ
chính, Tần vương Lí Thế Dân 秦王李世民 luôn thống lĩnh quân đội chinh chiến, lập được kì công
trong việc thống nhất toàn quốc. Đồng thời với đó, dưới cờ của Lí Thế Dân tụ tập
một số mãnh tướng mưu sĩ, như Tần Quỳnh 秦琼,
Uý Trì Cung 尉迟恭 Trưởng Tôn Vô Kị 长孙无忌 … thế lực dần mạnh
lên, nhân đó mà ông dần phát sinh dã tâm muốn đoạt lấy quyền lực.
Lí Kiến
Thành tự biết luận về công lao và tài trí đều không bằng Lí Thế Dân, bèn lôi
kéo Tề vương Lí Nguyên Cát 齐王李元吉cùng đối phó Lí
Thế Dân. Họ thông đồng với sủng phi của Đường Cao Tổ là Trương Tiệp Dư 张婕妤, Doãn Đức Phi 尹德妃,
huỷ báng Lí Thế Dân trước mặt Đường Cao Tổ. Còn Đường Cao Tổ thái độ đới với việc
này lại u tối, do dự bất quyết: một mặt, chiến tranh thống nhất chưa kết thúc,
còn cần phải phòng ngự Đột Quyết 突厥ở phương bắc, ông
không dám làm yếu địa vị quân sự của Lí Thế Dân; mặt khác, ông lại không thể
quay lưng phế bỏ chế độ đích trưởng tử kế thừa của chính thống phong kiến, sợ việc
đổi lập thái tử sẽ gây ra nội loạn. Rất nhanh chóng, triều thần cũng chia làm
hai phe lớn đối luỹ nhau, cuộc đấu tranh giữa Lí Thế Dân cùng với Thái tử và Tề
vương khó mà tránh được.
Mùa hạ
năm 626, binh Đột Quyết xâm lấn phía nam, thái tử Lí Kiến Thành kiến nghị với
Đường Cao Tổ để cho Tề vương Lí Nguyên Cát bắc phạt Đột quyết thay cho Lí Thế
Dân, đồng thời điều dụng các tướng giỏi của phủ Tần vương là Uý Trì Cung, Tần
Quỳnh, định nhân cơ hội đó khống chế tinh binh của phủ Tần vương, mưu hại Lí Thế
Dân.
Lí Thế
Dân dò biết được tin tức, cảm thấy hình thế nguy cấp, thế là cùng với Trưởng
Tôn Vô Kị, Uý Trì Cung thương nghị. Hai người đều khuyên Lí Thế Dân nên ra tay
trước, không thể ngồi yên đợi chết. Thế là Lí Thế Dân đang đêm vào cung, khóc với
Đường Cao Tổ, tố cáo sự tình Thái tử và Tề vương mưu hại mình. Cao Tổ đáp ứng,
ngày hôm sau truyền gọi ba người con lên triều, đích thân thẩm vấn. Sáng sớm
ngày hôm sau nữa, Lí Thế Dân trước tiên mua chuộc viên tướng canh giữ cung môn,
dẫn nhóm Trưởng Tôn Vô Kị, Uý Trì Cung 10 người, thống lĩnh một đội tinh binh
mai phục tại tả hữu Huyền Vũ môn 玄武门 (tức chính môn hướng bắc của cung Thái Cực 太极 ở
Trường An 长安). Đợi thái tử Lí Kiến Thành và Tề vương Lí Nguyên Cát
vào triều, khi đi đến Huyền Vũ môn, Lí Thế Dân đem binh từ trong thành môn xông
ra, lắp cung tiễn bắn chết Lí Kiến Thành. Lí Nguyên Cát cũng bị Uý Trì Cung giết
chết. Sau đó, Uý Trì Cung đem binh tiến vào cung, báo cáo với Đường Cao Tổ là
Thái tử và Tề vương mưu phản, đã bị Tần vương giết chết. Đường Cao Tổ nghe qua
cả kinh, không thể không lập Tần vương làm thái tử, đồng thời cho diệt hậu nhân
của Lí Kiến Thành, Lí Nguyên Cát để đề phòng nội loạn tái sinh.
Hai
tháng sau, Đường Cao Tổ truyền ngôi vị cho Lí Thế Dân, tự xưng là Thái thượng
hoàng.
Mùa thu
năm 626, Lí Thế Dân đăng cơ, đó là Đường Thái Tông 唐太宗.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 20/4/2023
Nguyên tác Trung văn
HUYỀN VŨ MÔN CHI BIẾN
玄武门之之变
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CỐ SỰ (tập 5)
中国历史故事
Biên soạn: Sơ Dương Tả Tả 初阳姐姐
Trường Xuân: Cát Lâm văn sử xuất
bản xã, 2015