晏子使楚
(其二)
晏子将使楚. 楚王闻之, 谓左右曰: “晏婴, 齐之习辞者也. 今方来, 吾欲辱之, 何以也?” 左右对曰: “为其来也, 臣请缚一人, 过王而行, 王曰: ‘何为者也?’ 对曰: ‘齐人也.’ 王曰: ‘何坐?’ 曰: ‘坐盗’.”
晏子至, 楚王赐晏子酒, 酒酣, 吏二缚一人诣王. 王曰: “缚者曷为者也?” 对曰: “齐人也, 坐盗.” 王视晏子曰: “齐人固善盗乎?” 晏子避席对曰: “婴闻之, 橘生淮南则为橘, 生于淮北则为枳, 叶徒相似, 其实味不同. 所以然者何?水土异也. 今民生长于齐不盗, 入楚则盗, 得无楚之水土使民善盗耶?” 王笑曰: “圣人非所与熙也, 寡人反取病焉”.
ÁN TỬ SỨ SỞ
(kì nhị)
Án Tử tương sứ Sở. Sở Vương văn chi, vị tả hữu
viết: “Án Anh, Tề chi tập từ giả dã. Kim phương lai, ngô dục nhục chi, hà dĩ
dã?” Tả hữu đối viết: “Vị kì lai dã, thần thỉnh phọc nhất nhân , quá Vương nhi
hành, Vương viết: ‘Hà vi giả dã?’ Đối viết: ‘Tề nhân dã.’ Vương viết: ‘Hà toạ?’
Viết: ‘Toạ đạo’.”
Án Tử chí, Sở Vương tứ Án Tử tửu, tửu hàm, lại nhị phọc nhất nhân nghệ Vương. Vương viết: “Phọc giả hạt vị giả dã?” Đối viết: “Tề nhân dã, toạ đạo.” Vương thị Án Tử viết: “Tề nhân cố thiện đạo hồ?” Án Tử tị tịch đối viết: “Anh văn chi, quất sinh Hoài nam tắc vi quất, sinh vu Hoài bắc tắc vi chỉ, diệp đồ tương tự, kì thực vị bất đồng. Sở sĩ nhiên giả hà? Thuỷ thổ dị dã. Kim dân sinh trưởng vu Tề bất đạo, nhập Sở tắc đạo, đắc vô Sở chi thuỷ thổ sử dân thiện đạo da?” Vương tiếu viết: “Thánh nhân phi sở dữ hi dã, quả nhân phản thủ bệnh yên’.
ÁN TỬ ĐI SỨ NƯỚC SỞ
(kì 2)
Án Tử sắp
đi sứ nước Sở. Sở Vương nghe tin, liền nói với tả hữu rằng: “Án Anh là người giỏi
ăn nói của nước Tề, hiện sắp đến, ta muốn làm nhục ông ta, dùng cách nào đây?”
Tả hữu đáp rằng: “Khi ông ta đến, xin cho phép chúng thần trói một người dẫn đi
qua trước mặt đại vương. Đại vương hỏi: ‘Đó là người nước nào vậy?’ Chúng thần
đáp: ‘Là người nước Tề’. Đại Vương lại hỏi: ‘Ông ta phạm tội gì?’ Chúng thần
đáp: “Phạm tội ăn trộm’.”
Án Tử đến, Sở Vương ban rượu cho Án Tử. đương lúc uống cao hứng, hai tên lại dẫn một người bị trói đi qua trước mặt Sở Vương. Sở Vương hỏi: “Người bị trói kia là người nước nào vậy?” Cận thần đáp rằng: “Là người nước Tề, phạm tội ăn trộm.” Sở Vương nhìn Án Tử hỏi rằng: “Người nước Tề vốn giỏi ăn trộm lắm sao?” Án Tử rời khỏi chiếu đứng dậy thưa rằng: “Thần Anh này nghe nói, cây quýt sinh trưởng ở Hoài Nam chính là quýt, sinh trưởng ở Hoài Bắc lại biến thành cây chỉ, hình trạng lá của chúng thì tương tự, nhưng vị của trái lại khác nhau. Nguyên nhân là vì đâu? Ấy là do bởi thuỷ thổ khác nhau mà ra. Bách tính sinh trưởng tại nước Tề không trộm cắp, nhưng đến nước Sở thì lại trộm cắp, đó chẳng phải là do thuỷ thổ của nước Sở khiến bách tính giỏi trộm cắp sao?” Sở Vương cười nói rằng: “Thánh nhân không thể cùng đùa được, quả nhân đã tự chuốc lấy cái nhục rồi.”
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 16/3/2023
Nguồn
https://baike.baidu.com/item/%E6%99%8F%E5%AD%90%E4%BD%BF%E6%A5%9A/162117