THÊNH THÊNH NHẸ BƯỚC THANH VÂN (159)
Thanh vân 青雲/青云: Mây xanh. Trong Sử
kí – Phạm Thư Sái Trạch liệt truyện 史记 - 范雎蔡泽列传 có ghi:
Phạm Thư 范雎 tự là Thúc 叔, người nước Nguỵ, thường du thuyết chư hầu hi vọng
Nguỵ Vương trọng dụng, nhưng vì nhà nghèo, tự mình không có cách nên đã đến làm
việc tại nhà Trung đại phu nước Nguỵ là Tu Giả 须贾. Tu Giả đi sứ nước Tề, Phạm Thư cùng đi theo, cả
hai lưu lại nước Tề mấy tháng mà không có kết quả. Tề Tương Vương nghe nói Phạm
Thư là người có tài biện luận bèn sai người ban cho Phạm Thư 10 cân vàng cùng
rượu thịt. Phạm Thư từ chối không dám nhận. Tu Giả biết được vô cùng phẫn nộ,
cho rằng Phạm Thư đã bí mật bán đứng nước Nguỵ cho Tề cho nên mới được tặng phẩm
như thế. Tu Giả bảo Phạm thư nhận rượu thịt, trả lại vàng. Sau khi về lại nước
Nguỵ, Tu Giả đem việc đó báo lên Tướng quốc nước Nguỵ là Nguỵ Tề 魏齐. Nguỵ Tề cả giận, sai người đánh Phạm Thư đến trọng
thương. Phạm Thư giả chết, bị dùng chiếu cuốn lại bỏ nơi nhà xí. Tân khách sau
khi uống say, thay nhau đến nhà xí tiểu tiện lên người Phạm Thư để sỉ nhục. Phạm
Thư lén nói với nô bộc canh cửa: “Nếu có thể cứu được ngày sau nhất định sẽ báo
đáp.” Thế là nô bộc xin được vất người chết trong chiếu đi. Nguỵ Tề uống say, đồng
ý. Trịnh An Bình 郑安平người nước Nguỵ nghe được, liền đem Phạm Thư đi
trốn, Phạm Thư đổi tên là Trương Lộc 张禄.
...............
Về sau, Trịnh An Bình giới thiệu Phạm
Thư lên Tần Vương, Tần Vương mệnh ông làm Tướng quốc. Phạm Thư chủ trướng đánh
Nguỵ, Nguỵ Vương lo sợ, sai Tu Giả đi sứ nước Tần. Phạm Thư hay tin, bèn giấu
thân phận cải trang xuất hành đến khách quán gặp Tu Giả. Tu Giả kinh ngạc, hỏi
Phạm Thư có phải đến Tần du thuyết. Phạm Thư đáp ngày trước đắc tội với Tướng
quốc nước Nguỵ nên lưu lạc đến Tần, không dám du thuyết. Nhân lúc này, Tu Giả hỏi
Phạm Thư có biết Tướng quốc nước Tần, lần này đến Tần, thành hay bại đều do ở
Trương quân. Phạm Thư đem xe ngựa đến cho Tu Giả, đích thân đánh xe đến phủ Tướng
quốc. Người ở phủ Tướng quốc thấy Phạm Tu đánh xe, liền tránh. Tu Giả cảm thấy
kì lạ. Đến cổng, Phạm Thư bảo Tu Giả đợi để mình vào báo với Tướng quốc. Tu Giả
đợi mãi không thấy Phạm Thư ra, bèn hỏi lính canh, lính canh bảo rằng không có
Phạm Thư, người ngồi xe lúc nãy chính là Tướng quốc. Tu Giả nghe qua thất kinh
liền cởi áo ngoài để lộ cánh tay, quỳ gối mà đi, nhờ lính vào hướng đến Phạm
Thư nhận tội. Phạm Thư cho giăng màn trướng, triệu nhiều thị vệ đến, lúc đó mới
cho Tu Giả vào gặp. Tu Giả nhìn thấy Phạm Thư liền dập đầu nhận tội, nói rằng:
Giả bất ý quân năng tự trí vu thanh
vân chi thượng, Giả bất cảm phục độc thiên hạ chi thư, bất cảm phục dự thiên hạ
chi sự. Giả hữu thang hoạch chi tội, thỉnh tự bình vu hồ lạc chi địa, duy quân
tử sinh chi!
贾不意君能自致于青云之上, 贾不敢复读天下之书, 不敢复与天下之事. 贾有汤镬之罪, 请自屏于胡貉之地, 唯君死生之
(Không ngờ ngài có thể tự mình lên đến
mây xanh, tôi không dám đọc sách thiên hạ nữa, cũng không dám dự việc thiên hạ
nữa. Tội của Giả tôi đáng bỏ vào vạc dầu, xin ném tôi ra ngoài man dã tôi cũng
cam lòng, sống hay chết do ngài ngài định đoạt.)
https://baike.baidu.com/item/%E8%8C%83%E9%9B%8E%E8%94%A1%E6%B3%BD%E5%88%97%E4%BC%A0
“Thanh vân” 青云 hoặc “Bình bộ thanh vân” 平步青云, “Trực thướng thanh vân” 直上青云thường được dùng để ví cao quan hiển tước, quan vận hanh thông.
Thênh thênh nhẹ bước thanh vân
Cành cây dám tưởng bận chân loan hoàng
(Nhị độ mai 159 - 160)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 02/02/2023