CÓ GƯƠNG KHOA GIÁP CÓ NỀN ĐỈNH CHUNG (54)
Khoa giáp 科甲: Chỉ
khoa cử.
Hai
triều Hán và Đường chọn kẻ sĩ phân làm 3 khoa là “Giáp” 甲, “Ất” 乙 và “Bính” 丙 .
Thời
Đường, kì thi Minh kinh 明经có 4 khoa: Giáp 甲, Ất 乙,
Bính 丙,
Đinh 丁. Tiến sĩ có 2 khoa là Giáp 甲và Ất 乙. Thời Minh và Thanh thông xưng Tiến sĩ
là Giáp khoa 甲科, Cử
nhân là Ất khoa 乙科. Đời
sau xưng khoa cử là “khoa giáp” 科甲.
https://baike.baidu.com/item/%E7%94%B2%E7%A7%91/5634452
Đỉnh chung 鼎钟 / 鼎鐘: “Đỉnh” 鼎: Đồ dùng để nấu và đựng
thức ăn thời cổ; “chung” 钟 là cái chuông. Thành ngữ “Chung minh đỉnh thực” 钟鸣鼎食 dùng đỉnh để nấu và đựng thức ăn, đánh chuông để báo
hiệu giờ ăn. Hình dung cuộc sống quý tộc xa hoa.
Trong Sử kí – Hoá thực liệt truyện 史记 - 货食列传 có ghi:
Sái tước, bạc kĩ dã, nhi Chất thị đỉnh
thực. Vị bô, giản vi nhĩ, Trạc thị liên kị. Mã y thiển phương, Trương Lí kích
chung.
洒削, 薄技也, 而郅氏鼎食. 胃脯, 简微耳, 浊氏连骑. 马医浅方, 张里击钟.
(Mài
dao là nghề mọn, mà họ Chất giàu đến mức bày đỉnh ra ăn. Bán ruột dê là việc nhỏ,
mà họ Trạc giàu đến mức xe ngựa thành hàng. Trị bệnh cho ngựa là y thuật nông cạn,
mà Trương Lí giàu đến mức đánh chuông báo hiệu đến giờ ăn.)
https://baike.baidu.com/item/%E8%B4%A7%E6%AE%96%E5%88%97%E4%BC%A0
Và
trong bài Đằng Vương các tự 滕王阁序 của Vương Bột 王勃 đời Đường có câu:
Lư diêm phác địa, chung minh đỉnh thực chi gia
闾阎扑地, 钟鸣鼎食之家
(Nhà cửa bày la liệt khắp mặt đất, đều là những nhà giàu sang, thuộc loại bày đỉnh đánh chuông)
Con ta trạc tuổi thanh niên
Có gương khoa giáp có nền đỉnh chung
(Nhị độ mai 53 - 54)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/12/2022