不蔽人之善 不言人之恶
谁人背后无人说, 哪个人前不说人
有钱道真语, 无钱语不真
不信但看筵中酒, 杯杯先敬有钱人
(清.周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
BẤT
TẾ NHÂN CHI THIỆN BẤT NGÔN NHÂN CHI ÁC
Thuỳ nhân bối hậu vô nhân thuyết, na cá
nhân tiền bất thuyết nhân.
Hữu tiền đạo chân ngữ, vô tiền ngữ bất
chân
Bất tín đản khan diên trung tửu, bôi bôi
tiên kính hữu tiền nhân
(Thanh . Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Chú thích
1- Diên 筵: Vào thời cổ, “diên” là chiếu trúc trải trên đất để ngồi, về sau phiếm chỉ tiệc rượu.
Dịch nghĩa
KHÔNG CHE CÁI THIỆN CỦA NGƯỜI TA
KHÔNG NÓI CÁC ÁC CỦA KẺ KHÁC
Người nào mà không bị kẻ khác
bàn luận sau lưng; người nào mà không bàn luận người ta trước mặt kẻ khác?
Người có tiền, lời nói của họ
đều được kẻ khác tin phục; kẻ không tiền, lời nói của họ đều bị kẻ khác nghi ngờ.
Nếu không tin, bạn cứ thử nhìn vào bữa tiệc; li rượu nào cũng mời người có tiền trước tiên.
Phân tích và
bình luận
Mấy câu
trên đây là trung tâm câu chuyện liên quan đến ngôn luận, về ngôn luận của người
bình thương, mối liên quan giữa giá trị ngôn luận với giá trị con người.
Người sống
trên đời, ai mà không bị kẻ khác bàn luận qua, và ai mà không bàn luận qua kẻ
khác? Điều mà gọi là “điều tư” 调资 (đề tài trò chuyện) là một loại dược liệu điều chỉnh
cuộc sống, con người khi nhàn đàm khó mà tránh khỏi việc bàn luận người khác.
Cuộc sống con người trong xã hội là không thể thoát li các mối quan hệ để tồn tại
một cách độc lập, đó cũng chính là hoặc nhiều hoặc ít trở thành đối tượng bàn
luận của người khác. Kì thực, đó cũng chưa hẳn là một việc xấu. Hành vi của một
cá nhân cần nhận được sự giám sát và đốc thúc đến từ dư luận các nơi, có giám
sát và đốc thúc mới có thể ít xảy ra sai sót. Bất luận người bàn luận bạn xuất
phát từ một tâm thái nào đó, và cũng bất luận những lời bàn luận đó là để tô điểm
thái bình hoặc đặt điều gây chuyện, nó đã tồn tại thì đương nhiên có ý nghĩa tồn
tại của nó, cho dù là chính diện hay phản diện. Nếu những lời bàn luận luận đó
xuất phát từ lòng chân thành, ngôn từ đúng trọng tâm, đương nhiên là bạn cần tiếp
nhận; nếu xuất phát từ lòng không chân thật hoặc vì tư lợi, thậm chí mang tính
huỷ báng, thì bạn không cần phải phẫn nộ, hãy suy nghĩ một chút về hành vi của
mình có nhân vì xúc phạm đến lợi ích của người ta hoặc quá khoa trương mà gây
ra cho họ sự đố kị và bất mãn hay không?
Với câu “Hữu tiền đạo chân ngữ, vô tiền ngữ bất chân” 有钱道真语, 无钱语不真cần sự lí giải chính xác. Thật giả của ngôn luận không thể dùng tiền để đo lường, nhưng trong cuộc sống, chúng ta thường tin rằng những lời của người có tiền luôn là thật, những lời của người không có tiền là giả. Phán đoán ngôn luận thật giả, chúng ta cần phải có tuệ nhãn.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 01/12/2022
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ
thuật xuất bản xã. 2015