VỞ KỊCH “ĐẬU NGA OAN”
“Đậu
Nga oan” 窦娥冤 -
tác phẩm đại biểu của Quan Hán Khanh 关汉卿đời Nguyên, là kịch
mục truyền thống của một trong “Trung Quốc thập đại bi kịch” 中国十大悲剧 (1). Đây là một vở kịch nổi tiếng, có giá trị văn hoá
tương đối cao và có cơ sở quần chúng rộng rãi. Theo thống kê, 86 kịch chủng ước
có của Trung Quốc đã diễn qua vở kịch này.
Tên
gọi đầy đủ của vở kịch “Đậu Nga oan” 窦娥冤là “Cảm thiên động
địa Đậu Nga oan” 感天动地窦娥冤, câu chuyện bắt nguồn từ Đông Hải hiếu phụ 东海孝妇 trong
Liệt nữ truyện 列女传. Chủ yếu nói về
câu chuyện oan khuất của nàng Đậu Nga 窦娥 bị tên vô lại vu hãm, lại bị phủ quan phán xử trảm
hình một cách oan uổng.
Toàn kịch có 4 màn.
Nhà nho nghèo Đậu Thiên
Chương 窦天章 ở Sở Châu 楚州do vì
không có tiền để lên kinh thi Hội, đành phải đem con gái là Đậu Nga 窦娥 bán cho nhà Thái Bà 蔡婆 làm “đồng dưỡng tức” 童养息 (2).
Sau khi Đậu Nga thành hôn, người chồng qua đời, mẹ chồng và nàng dâu sống nương tựa nhau. Hôm Thái Bà ra ngoài đòi nợ, gặp phải cha con lưu manh Trương Lư Nhi 张驴儿 uy hiếp. Trương Lư Nhi có ý định muốn chiếm đoạt nàng Đậu Nga, nhưng thấy nàng không thuận theo bèn nghĩ cách đầu độc Thái Bà để đoạt lấy, không ngờ đã giết nhầm người cha. Thế là Trương Lư Nhi vu cáo nàng Đậu Nga giết người, phủ quan dùng nghiêm hình tra tấn hai mẹ con. Vì để cứu mẹ chồng, nàng Đậu Nga tự nhận tội, bị phán xử trảm hình. Trước lúc lâm hình, nàng Đậu Nga thề với trời rằng, sau khi nàng chết, máu sẽ vấy lên tấm lụa trằng, tháng 6 trời đổ tuyết, đại hạn liền 3 năm để làm rõ nỗi oan của mình. Quả nhiên về sau mọi lời thề đều ứng nghiệm. Ba năm sau, Đậu Thiên Chương nhậm chức Liêm phỏng sứ 廉访使 đi đến Sở Châu, thấy oan hồn của Đậu Nga xuất hiện, thế là ông đã cho xử lại vụ án, giải oan cho Đậu Nga.
Chú của người dịch
1- Trung Quốc thập đại bi kịch中国十大悲剧: Do Vương Quý Tư 王季思 (1906 – 1966)
khi đảm nhiệm Giáo sư của Đại học Trung Sơn 中山,
đã cùng với một nhóm người biên tập do ông lãnh đạo, trưng cầu ý kiến của học
giả các nơi đề xuất.
Trung Quốc thập đại bi kịch bao gồm:
Triều
Nguyên: Đậu Nga oan 窦娥冤, Hán cung thu 汉宫秋, Triệu thị
cô nhi 赵氏孤儿, Tì bà kí 琵琶记.
Triều
Minh: Tinh trung kì 精忠旗, Kiều Hồng kí 娇红记.
Triều Thanh: Thanh trung phổ 清忠谱, Trường sinh điện 长生殿, Đào hoa phiến 桃花扇, Lôi Phong tháp 雷峰塔.
2- Đồng dưỡng tức 童养媳: một trong nhưng tập tục hôn nhân truyền thống của Trung Quốc. Đem một bé gái chưa đến tuổi thành niên tặng hoặc bán cho một gia đình khác, để gia đình đó nuôi dưỡng, khi lớn lên sẽ cùng với người con trai của gia đình đó chính thức thành hôn, kết làm vợ chồng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/10/2022
Nguồn
BẤT KHẢ BẤT TRI ĐÍCH 3000 CÁ VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC
不可不知的 3.000
个文化常识
Biên soạn: Tinh Hán 星汉
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2010