ẤY NỀN ĐỒNG TƯỚC HAY LẦU NHẠC DƯƠNG (594)
Nền Đồng
Tước: tức Đồng Tước đài 銅雀台. Đài ở phía tây nam thành huyện thành Lâm Chương 临漳, thành phố Hàm Đan 邯郸 tỉnh Hà Bắc 河北, nơi đây thời cổ xưng là đất Nghiệp 邺, được Tào Tháo cho xây vào năm Kiến An 建安 thứ 15 (năm 210) sau khi đánh bại Viên Thiệu. Năm Kiến
An thứ 18 (năm 213), tại phía nam đài Đồng Tước, Tào Tháo cho xây đài Kim Hổ 金虎. Năm sau (năm 214) xây đài Băng Tỉnh 冰井 ở phía Bắc đài Đồng Tước, đài cao 10 trượng, mỗi đài
cách nhau 60 bộ, cho xây cầu trên cao để nối liền. trong sử gọi là “Nghiệp
tam đài” 邺三台. Tào Thực có làm Đồng
Tước đài phú 銅雀台賦ca tụng, trong đó có
câu:
Liên nhị kiều ư đông tây hề,
Nhược trường không chi đế
đông.
連二橋於東西兮
若長空之蝃蝀
(Nối liền hai cầu ở đông tây,
Như cầu vồng ở giữa trời.)
Trong Tam quốc diễn nghĩa,
để tranh thủ Đông Ngô liên hợp chống Tào, Khổng Minh孔明 đã dùng mưu trí chọc tức Chu Du 周瑜, đem 2 câu trong bài phú của Tào Thực đổi thành:
Lãm nhị Kiều ư đông nam hề,
Lạc triêu tịch chi dữ cộng.
攬二喬於東南兮
樂朝夕之與共
(Bắt hai nàng Kiều ở đông nam
hề
Để sớm tối cùng vui.)
Hai nàng Kiều ở đây chính là Đại Kiều và Tiểu Kiều, một người là vợ Tôn Sách 孙策, một người là vợ Chu Du 周瑜.
Kết quả binh Đông Ngô chiến thắng Tào Tháo, Lưu Bị nhân cơ hội đem binh cướp lấy
Kinh Châu.
https://baike.baidu.com/item/%E9%93%9C%E9%9B%80%E5%8F%B0/22228
Đỗ Mục 杜牧 thời Đường ở
bài Xích Bích 赤壁 viết rằng:
Chiết kích trầm sa thiết vị
tiêu
Tự tương ma tẩy nhận tiền
triều
Đông phong bất dữ Chu Lang
tiện
Đồng tước xuân thâm toả Nhị
Kiều
折戟沉沙铁未销
自将磨洗认前朝
东风不与周郎便
铜雀春深锁二乔
(Cây kích gãy chìm trong cát,
sắt vẫn chưa bị tiêu huỷ
Đem rửa qua nhận ra đó là di vật
của triều đại trước trong trận chiến Xích Bích
Nếu như
không có gió đông giúp Chu Lang
Thì Tào Tháo thắng lợi sẽ bắt
hai nàng Kiều đem về nhốt nơi đài Đồng Tước)
https://baike.baidu.com/item/%E8%B5%A4%E5%A3%81/9108080
Lầu Nhạc Dương:
tức Nhạc Dương lâu 岳阳楼 / 岳陽樓. Lầu vốn là cổ
thành lâu toạ lạc ở thành phố Nhạc Dương 岳阳 tỉnh Hồ Nam 湖南, phía dưới có hồ Động Đình 洞庭,
trước mặt là Quân sơn 君山, lưng dựa vào Trường
giang 长江.
Lầu Nhạc Dương được xây dựng vào khoảng trước sau năm 220.
Tiền thân tương truyền là “Duyệt quân lâu” 阅军楼của
Đại tướng Đông Ngô Lỗ Túc 鲁肃thời Tam Quốc. Thời Tây Tấn – Nam Bắc Triều gọi là “Ba
Lăng thành lâu” 巴陵城楼, thời Trung Đường mới bắt đầu gọi là “Nhạc Dương lâu”
岳阳楼. Lầu Nhạc Dương chủ yếu nhờ có bài Nhạc Dương lâu kí 岳阳楼记của Phạm Trọng
Yêm 范仲淹 đời
Tống mới nổi danh. Bài kí có đoạn:
….. Bất dĩ vật hỉ, bất
dĩ kỉ bi, cư miếu đường chi cao, tắc ưu kì dân; xử giang hồ chi viễn, tắc ưu kì
quân; thị tiến diệc ưu, thoái diệc ưu, nhiên tắc hà thời nhi lạc da? Kì tất viết:
“Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc dư!” Y! vi tư nhân,
ngô thuỳ dữ quy.
….. 不以物喜, 不以己悲, 居庙堂之高, 則憂其民; 處江湖之遠, 則憂其君; 是進亦憂, 退亦憂, 然則何時而樂耶? 其必曰: “先天下之憂而憂, 後天下之樂而樂歟!” 噫! 微斯人, 吾誰與歸!
(….. Không vì cảnh vật mà vui, không vì thân thế của mình
mà buồn, thân ở chỗ cao nơi miếu đường thì lo cho dân, thân ở chỗ xa chốn giang
hồ thì lo cho vua. Ấy là tiến cũng phải lo mà lui cũng phải lo; thế thì lúc nào
mới vui được đây? Tất phải trả lời rằng: “Lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau
cái vui của thiên hạ.” Than ôi! Không có được người như thế thì ta cùng với ai
đây!)
Lầu Nhạc Dương là một trong “Giang Nam tam đại danh lâu” 江南三大名楼: Nam Xương Đằng Vương các 南昌滕王阁, Vũ Hán Hoàng Hạc lâu 武汉黄鹤楼, Hồ Nam Nhạc
Dương Lâu 湖南岳阳楼.
https://zh.m.wikipedia.org/zh-hans/%E5%B2%B3%E9%98%B3%E6%A5%BC
Thôn hoang mấy nấm cổ khâu
Ấy nền Đồng tước hay lầu Nhạc dương
(Bích Câu kì ngộ: 593 - 594)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/10/2022